Siyosatshunoslik

0 ‘zbekiston mustaqilligi sharoitida siyosiy madaniyatning
o‘ziga xos xususiyatlari va uni yuksaltirish muammolari. 
Adib 
va jam oat arbobi Chingiz Aytmatov ta ’kidlaganidek, «Qadimgi 
Gretsiya Yevropada sivilizatsiya o ‘chog‘i sifatida qanday o ‘rin
1 ОдилцориевX.T., РойибназаровIH.F. Сиёсий маданият. — Т., 2004. — В. 58.
334

---

tutgan b o ‘lsa, 0 ‘zbekiston va o ‘zbek xalqi Osiyoda, butun tur- 
kiy o'lkalar va barcha turkiy xalqlar tarixida xuddi shunday o ‘rin 
egallagan»1.
Biroq XVI—XVII asrlardan boshlangan ijtimoiy-iqtisodiy va 
siyosiy inqiroz tufayli M arkaziy Osiyo mintaqasida fuqarolar- 
ning hokimiyatdan ajratib qo‘yilgani, o ‘zini-o‘zi idora qilish 
m exanizm larining past darajadaligi bilan bog‘liq holda siyosiy 
m adaniyatning o ‘ziga xosligi shakllangan.
Shu bilan birga XX asrda totalitar rejim tom onidan butun 
ichki qatlam lar (savdogar, boy, o ‘ziga to ‘q dehqonlar, ziyolilar) 
va xalqning qatag‘on qilinishi, iqtisodiyotda bozor munosabat- 
laridan voz kechish, komm unistik mafkurani majburan kiritish 
siyosiy madaniyatga o ‘zining kuchli salbiy ta ’sirini ko‘rsatdi. 
T otalitar rejimning bunday siyosati sobiq Ittifoq respublikalari- 
ning dunyo hamjamiyati bilan m adaniy aloqalariga ham o ‘z 
ta ’sirini o'tkazdi. U m um an bunday siyosat sobiq Ittifoqning 
boshqa hududlarida b o ‘lgani singari 0 ‘zbekistonda ham m ada­
niyatning bir tom onlam a rivojlanishiga olib keldi. Buning ustiga 
tarixan jamoaviy qadriyatlar ustuvor bo‘lgan mintaqamizda guruh 
adolatining individ erkidan ustuvorligi tamoyili birinchi o ‘ringa 
chiqdiki, bu hoi hokimiyatni personifikatsiyalashgan holatda id- 
rok qilishni, shuningdek, xarizmatik yetakchiga moyillikning 
kuchayishini keltirib chiqardi. T o ‘g‘ri, M arkaziy Osiyo xalq- 
larining inson va davlat o ‘rtasidagi m unosabatlariga oid o ‘ziga 
xos tasaw urlarida kundalik hayotda siyosiy rahbarga suyanish, 
u n dan doimo adolat kutib yashash va unga nisbatan chuqur 
h u rm a t va ehtirom k o ‘rsatish, siyosiy xulq-atvorga kuchli 
andishalikni namoyon qilish an ’anaviy xususiyatga egadir. Biroq
XXI asr siyosiy sahnasidagi ziddiyatli o ‘zgarishlar va mavjud 
realliklar siyosiy madaniyat fenomeniga chuqur e ’tibor bilan 
qarashni taqozo etmoqda. Chunki, aholisi ongiga dem okratik 
a n ’analar singib ketgan, hokimiyat ustidan nazorat yurituvchi 
s a m a ra li in s titu tla r m av ju d b o ‘lg a n d a v la tla rd a ay rim
f u q a ro la r n in g siy o satg a b e fa rq lig i a y ta rli m u a m m o la r 
tug‘dirm asa-da, yaqindagina mustabidlik tartiblarini kechirgan