Siyosatshunoslik

partiyaning g‘oyaviy-siyosiy hujjatlarida, xususan, uning dastu- 
rida ifodalanadi. G'oyaviy-siyosiy dasturda partiya nima uchun 
va kim uchun siyosiy hokimiyatni qo‘lga kiritmoqchi ekanligi, 
qanday aniq maqsadlarni o‘z oldiga qo‘yganligi masalasi aks 
etgan b o ‘ladi. B iroq b archa siyosiy p artiy alar ham bu 
maqsadlarini ochiq-ravshan ifoda etishmaydi. Ko‘pincha parti­
y alar «barcha fuqarolarning» yoki «m ehnatkashlarning 
manfaatlarini ifoda etamiz», degan shiorlarni ilgari surishadi. 
Aslida esa jamiyat a’zolari manfaatlari turlicha bo‘lib, hech 
qachon bir-biriga to ‘liq mos kelmaydi.
Siyosiy partiyalar, odatda, butun jamiyatning emas, balki 
jamiyatdagi muayyan bir ijtimoiy guruhning, gohida esa aholi 
qatlamlari katta bir qismining manfaatlarini ifoda etadilar. Buning 
uchun siyosiy partiyalar jamiyatdagi muayyan guruhlar manfa- 
atlaridan kelib chiqib harakat qiladilar. Bu manfaatlar ular uchun 
ijtim oiy baza, m anba b o ‘lib xizm at qiladi, partiyalar bu 
manfaatlami himoya qiladilar va ularni qondirish uchun hoki- 
miyatga erishishni o ‘z oldilariga maqsad qilib qo‘yadilar. Siyosiy 
partiyalar hamisha ham o‘z tub maqsadlarini ochiq bayon et- 
masliklarining sababi jamoatchilik xayrixohligini yo‘qotishni is- 
tamasliklaridadir. Chunki keng jamoatchilikning, butun jam i­
yatning xayrixohligiga, qo‘llab-quwatlashiga erishish yo‘llarini 
qidirish — siyosiy partiyaning muhim xususiyatlaridan biridir.
Siyosiy partiyaning vazifalari:
1. Muayyan siyosiy maqsadning ishlab chiqilish, o‘z mafku- 
rasi va dasturini yaratib, uni m a’qullovchi jamoatchilik fikrini 
shakllantirish.
2. Siyosiy faoliyatda ishtirok etish. Bunda muayyan manfa­
atlar himoya etiladi.
3. Fuqarolarning siyosiy faolligini qo'llab-quw atlash va 
rag‘batlantirish. Bunda fuqaro ruhiyati partiya maqsadlarini 
amalga oshirishga yo‘naltiriladi va jamoatchilikning fikrini 
shakllantirishda OAVdan foydalaniladi.
4. Partiyaning hukmron elitasini shakllantirish, hokimiyat-
151

---

ning vakillik organlari va jamiyat o‘rtasidagi aloqani ta ’min­
lash, boshqa siyosiy institutlar bilan birgalikda davlat va ijtimo­
iy boshqaruvning m exanizm ini shakllantirish, hokim iyat 
tuzilmalari va mexanizmlarining barqarorligini ta’minlash.
5. Siyosiy madaniyatni oshirish.
6. Parlament va hukumat faoliyatiga ta ’sir ko‘rsatish.
7. Siyosiy yetakchilarni tarbiyalash.
8. Davlat oldida turgan maqsadlarning shakllanishi va amal­
ga oshirilishida faol ishtirok etish.
Siyosiy partiya faoliyatidagi asosiy yo‘nalishlardan biri —