Siyosatshunoslik

Siyosiy madaniyatning «yopiq» turi 
— siyosiy madaniyatning 
boshqa turlariga nisbatan murosasizligi, ularni m utlaqo qabul 
qila olmasligi ham da o ‘z to r milliy qobig‘ida qolib ketishligi 
bilan xarakterlanadi.
Siyosiy madaniyatning «ochiq» turi 
— siyosiy madaniyatning 
boshqa turlarini ijobiy qabul qiladi. 0 ‘zida boy an’analari b o ‘lgan 
holda siyosiy voqelikdagi o ‘zgargan yangi realliklarni qabul qila 
oladi. Doimiy ravishda o ‘z -o ‘zini boyitib borish xususiyatiga 
ega, shundan kelib chiqqan holda ijtimoiy va siyosiy jihatdan 
harakatchanligi bilan ajralib turadi.
Aytish joizki, G ‘arb siyosatshunosligida siyosiy madaniyatni 
fuqarolarning o ‘zlari yashaydigan davlatni rivojlantirishning 
b o ‘lg‘usi konsepsiyasini m a’qullashlari yoki m a’qullamasliklari 
nuqtayi nazaridan turkumlashga ko‘proq e ’tibor beriladi. Shu 
jihatdan siyosiy m adaniyatni turkum lashda G. Alm ond va S. 
Verbaning «Fuqarolar madaniyati» asarida taklif etilgan usul 
fanda alohida e’tibor qozondi. U lar siyosiy madaniyatni quyidagi 
uch «sof» turga ajratadilar:
Siyosiy madaniyatning patriarxal turi 
— unchalik rivoj- 
lanm agan m a’naviy m adaniyati va qadriyatlarga ega bo'lm agan 
xalqlarga xos bo‘lib, ushbu tu r vakillarining siyosiy faollik hola- 
ti deyarli bo'lm aydi, ular siyosiy qadriyatlar, siyosiy norm alar 
va institutlarga qiziqmaydilar. Siyosiy madaniyatning bu turi 
aholining siyosiy tizim dan butkul uzilib qolganligi ham da hech 
qanday siyosiy bilimga ega emasligi bilan ajralib turadi. Bunday 
jamiyatlarda ixtisoslashgan siyosiy rollar mavjud b o ‘lmaganligi 
uchun dohiylar, shom onlar va boshqalar asosiy «aktyorlar» 
sifatida ham siyosiy, ham iqtisodiy, ham diniy vazifani bajaradilar. 
M asalan, Afrikaning markazlashgan qabila va knyazliklarida
1 Одилцориев X. Т., Ройибназаров Ш. F. Сиёсий маданият. — Т ., 2004. —