Siyosatshunoslik

1 
Каримов И. А.
Узбекистоннинг 16 йиллик мустацил тарак.к.иёт йули. - Т.,
2007. - В. 26.
130

---

bevosita xalq tom onidan umumiy, teng va to ‘g‘ridan-to‘g‘ri saylov 
huquqi asosida yashirin ovoz berish yo‘li bilan saylanadi.
Senat esa, aksincha, bilvosita, ikki pog'onali saylovlar asosi­
da shakllanadi. Y a’ni, joylardagi davlat hokimiyati vakillik 
organlariga navbatdagi saylov o ‘tkazilganidan keyin kechi bilan 
bir oy ichida viloyat, shahar va tum an kengashlari deputatlari- 
ning qo‘shma majlislarida yashirin ovoz berish yo‘li bilan Qora- 
qalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan olti 
nafardan Senat a ’zosi saylanadi.
Ana shu 84 senatordan tashqari, Senatning yana 16 nafar 
a ’zosi davlat rahbari — Prezident tom onidan tayinlanadi. Bu 
ham jahon am aliyotidan kelib chiqqan va xalqaro andozalarga 
to ‘g‘ri keladigan qoidadir.
Shu o ‘rinda savol tug‘ilishi tabiiy — nim a uchun ushbu se- 
natorlarni Prezident tayinlaydi?
Buning sababi shuki, hududiy vakillik palatasi bo'lm ish Se­
natning a ’zolari o ‘zlari m ansub hududlam ing m anfaatlarini 
himoya qilish jarayonida mahalliychilik, subyektivizmga yo‘l 
qo‘yishining oldini olish va umumdavlat manfaatlarini ta ’minlash 
maqsadida fan, san’at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda 
davlat va jam iyat faoliyatining boshqa sohalarida katta amaliy 
tajribaga ega obro‘- e ’tiborli hamyurtlarimiz orasidan tayinlana- 
digan senatorlar Senat faoliyatida o ‘ziga xos balansni, ya’ni 
muvozanatni saqlab turishga xizmat qiladilar.
Qonunchilik palatasi deputatlari Oliy Majlisda doimiy ravishda 
ishlaydi. Senatorlar esa vaqti-vaqti bilan chaqiriladigan Senatning 
yalpi majlislarida, q o ‘mita va komissiyalar majlislarida ishtirok 
etish asnosida faoliyat yuritadi. Senat Q onunchilik palatasi 
tayyorlagan qonunni ко‘rib chiqib m a’qullaydi yoki rad etadi. 
Qonunchilik palatasi a’zolari o‘z saylovchilari bilan bevosita bog'liq 
bo‘ladi. Senat a ’zolari esa ko‘proq mahalliy kengashlar bilan 
a lo q a d o rlik d a ish k o ‘ra d i, c h u n k i u la r a y n a n m a h a lliy
kengashlaming q o ‘shma majlislarida saylanadilar.
M am lakatim iz siyosiy tizimini yanada takom illashtirishda 
Prezident I. A. Karim ovning Oliy Majlis Q onunchilik palatasi 
va Senatining 2005-yil 28—29-yanvardagi qo‘shm a majlisidagi 
m a’ruzasi ham nazariy va amaliy jihatdan katta aham iyatga ega
131

---

bo‘ldi. M a’ruzada davlat qurilishi va boshqaruvi sohasidagi asosiy 
vazifalar: parlam ent roli va ta ’sirini kuchaytirish, hokimiyat 
v ak o latlarin in g m a ’lu m b ir q ism ini m ark azd an m ahalliy 
hokimiyat organlariga o'tkazish, nohukum at va jam oat tashki- 
lotlarining nufuzi va ta ’sirini kuchaytirish; sud — huquq tizimini 
isloh qilish va liberallashtirish, m atbuot, televideniye, radio 
faoliyatini yanada liberallashtirish, senzuradan xalos b o ‘lish, 
axborot erkinligini ta ’m inlash, aholining ijtimoiy — siyosiy 
faolligini oshirish, xalqaro te rro riz m , diniy ekstrem izm , 
narkoagressiyaga qarshi kurashda ichki ishlar idoralari xodim- 
larining vazifalari belgilab berildi1.
Amalga oshirilayotgan demokratik siyosiy-iqtisodiy islohot- 
lar jarayonida siyosiy tizimning asosiy elementi — davlat mar- 
kaziy o'rinni egallagani oqilona yo‘l bo'lganligini tajriba tasdiq- 
lamoqda. Mustaqil Davlatlar H am do‘stligidagi mamlakatlarning 
ko'pchiligida (Rossiya, Gruziya, Tojikiston) mustaqillikning 
dastlabki yillarida iqtisodiy parokandalik ro‘y bergani m a’lum. 
0 ‘zbekistonda ham shunga o ‘xshash jarayonlam ing dastlabki 
belgilari ko‘rinishi bilanoq, aynan davlat to ‘g‘ri va oqilona yo‘ldan 
borib, noxush holatlarga o ‘z vaqtida barham berdi.
0 ‘zbekistondagi siyosiy islohotlar jarayonida siyosiy tizim 
elementlari orasida davlatdan keyin siyosiy partiyalar va jam oat 
tashkilotlari ham o ‘z o ‘rinlariga ega.
Siyosiy partiyalar turli ijtimoiy qatlam va guruhlar m anfaat- 
larini ifoda etib, siyosiy hokimiyatni amalga oshirishda ishtirok 
etadilar yoki hokimiyatga bevosita ta ’sir ko‘rsatadilar. Siyosiy 
p a rtiy a la r tiz im i b ir p a rtiy a v iy lik , ikki p a rtiy a v iy lik va 
ko‘ppartiyaviylikdan iborat b o ‘lib, hozirgi zam onda ko'pparti- 
yaviylik tizimi demokratik rivojlanish talablariga ko‘proq darajada 
mos kelishi qayd etilmoqda. Shu jihatdan 2007-yilda qabul 
qilingan «Davlat boshqaruvini yangilash va yanada demokrat- 
lashtirish ham da mamlakatni modernizatsiya qilishda siyosiy