Kuchlanish ni o‘zgartirib ishga tushirish. Bunda barcha usullar qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan vositaga qarab ajratiladi: kuchlanishni ravon oshirib - avtotransformatorli, induksion rostlagichli, yarim o‘tkazgichli to‘g‘rilagichli ishga tushirish; pog‘onali o‘zgartirib - reaktorli, stator chulg‘ami ulanishini yulduzchadan uchburchakka o‘zgartirib ishga tushirish. Har qanday vosita bilan kuchlanish pasaytirilmasin, bu usulning eng asosiy kamchiligi – kuchlanish pasayishi bilan uning kvadratiga proporsional ishga tushirish momentning kamayishidir.
9.4-rasm. stator kuchlanishini pasaytirib ishga tushirish: avtotransformatorli (a); reaktorli (b); stator chulg‘amini yulduzcha ulanishdan uchburchak ulanishga o‘tkazib
Asinxron motorni avtotransformator yordamida (9.4,a-rasm) ishga tushirish uchun dastlab Q1 ulagich avtotransformatorni yulduzcha zxemasiga ulaydi, so‘ngra Q2 ulagich ulanadi. Bunda motorning stator chulg‘amiga avtotransformatordan pasaytirilgan kuchlanish (U1pas) beriladi.
Bunda motorning dastlabki Mi.t tushirish momenti
(9.1)
ishga tushirish toki esa kamayadi va u quyidagi ifoda bo‘yicha aniqlanadi
. (9.2)
Rotorning aylanish chastotasi oshgandan keyin Q1 ulagich uziladi va avtotransformator reaktorga aylanadi. Bunda statordagi kuchlanish biroz ortadi, ammo nominal qiymatidan pastroq bo‘ladi, motor tezligi ortadi. Q3 ulagich ulangandan so‘ng, motor statoriga tarmoqning nominal kuchlanishi beriladi. Shunday qilib, avtotransformator yordamida ishga tushirish usuli uch bosqichdan iborat bo‘lib, birinchi va ikkinchi bosqichlarda motorga pasaytirilgan U1=(0,5-0,6)U1HOM, U1=(0,7-0,8)U1HOM kuchlanishlar beriladi va nihoyat, uchinchi bosqichda motorga nominal kuchlanish ulanadi.
Stator chulg‘amini yulduzcha usulida ulashdan uchburchak usulda ulashga o‘tkazib ishga tushirishda (9.4,b-rasm) asinxron motor stator chulg‘ami fazalariga dastlabki berilayotgan kuchlanish nominal miqdoridan marta kam bo‘ladi, xuddi shuningdek faza toklari xam marta kamayadi. Liniya toklari esa 3 marta kamayadi. Stator chulg‘amlarining ulanish sxemasini o‘zgartirish 3 fazali kontaktor yoki ulagich yordamida amalga oshiriladi. Bu usulni qo‘llashning asosiy sharti – motorning stator chulg‘ami nominal rejimda uchburchak usulda ulangan bo‘lishidir.
Asinxron motorni reaktor yordamida ishga tushirishda (9.4,v-racm) reaktiv qarshiliklarda ishga tushirish tokiga to‘g‘ri proporsional bo‘lgan kuchlanish pasayuvi U vujudga kelib, stator chulg‘amlariga pasaygan kuchlanish U1ras beriladi. Bu kuchlanishning qiymati quyidagicha topiladi:
, (9.3)
bunda xr – ishga tushirish reaktiv qarshiligi.
Bu kuchlanish ta’sirida motorning rotori aylana boshlaydi. Motorning aylanish chastotasi oshib borgan sari rotor chulg‘amida hosil bo‘ladigan EYK kamayib boradi, natijada ishga tushirish toki ham kamayadi.
Stator chulg‘amlari bilan ketma-ket ulangan qarshiliklarda kuchlanish pasayishi U kamayadi va motorning aylanish chastotasi oshgan sari unga berilayotgan kuchlanish U1 o‘z-o‘zidan ko‘payib boradi. So‘ngra Q2 ulagich ulanadi va motorga tarmoq kuchlanishi U1 beriladi, bunda motor nominal kuchlanish bilan ishlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |