Sinxron mashinani elektr tarmog’iga parallel ulash va sinxronlash usullari

4.9. Ayonmas qutbli sinxron generatorlarning vektor diagrammasi
Sinxron noayon qutbli mashinalarda energiyaning elektr mexanikli o’zgartirishlar jarayonida (4.9), (4.10) tenglamalarda o’rnatilgan rejimda yoki to’rt-qutbli ko’rinishdagi mashinani taqdim qilinganda olingan o’ta oddiy tenglamadatavsiflab berilgan (4.6-rasmga qarang) .
Ayonmas qutbli sinxron mashinalarda bo’ylama va ko’ndalang o’qi bo’yicha oraliq mashinalarda bir xil va shuning uchun ham x_d=x_q=x_cga teng. To’yinmagan ayonmas qutbli sinxron mashinalarda (4.9) tenglama quyidagi ko’rinishda yozilishi mumkin:
Ua — Eg — jx_cI_а ~ т_а1_а> (4.64)
Bu yerda salt yurishda E_o-EYUK .
Ayonmas qutbli sinxron mashina-larni (4.64) quyidagicha tasavvur qilish mumkin:
Ua ~ E₀ ~ j-^ad^a ~ j-^crd^a ~ ^a^a> (4.65)
Bu yerda x_ad- yakor reaksiyasi induktiv qarshiligi (x_d =x_ad+ xa_d);E₀-ix_adI_a=Ea- EYUK tor tirqish ham xuddi shunday U_a+ixo_aI_a+r_aIaga teng.
E о o’lchash mumkin emas, mashinaning tashqi qarshiligida kuchlanishni tushib ketishi plyus mashinani chiqishida kuchlanish sifatida tasavvur qilish qiyin emas z_a=r_a+jx_oa,foydali r_a va sochilma induktiv qarshilik xo yakor cho’lg’amida. (4.65)da aytilganlarni hisobga olgan holda
Ua ~ E_a — jXffdld — т_а1_а, (4.65a)
4.40-rasmda (4.64) va (4.65) uchun ko’rsatilgan vektorli diagramma qurilgan bo’lishi mumkin.
Generatorning pasportida salt yurishda E_o kuchlanish o’rin tutadi. yakorning reaksiyasi tufayliYuklamadagi kuchlanish o’zgaradi, bu jIcX_a vektor bilan xarakterlanadi. Generator chiqarmasida^_a kuchlanish olinadi, agarki yakor z_a cho’lg’amida qarshilik kuchlanishini tushib ketishini hisobga olsagina,yakor cho’lg’amida kuchlanishni tushib ketishi aktiv qarshilikda kuchlanishni tushishidan iborat I_ar_a sochilma induktiv qarshilikda (jI_ax_a).


K
.40 -rasm. To’yinishini hisobga olmagan holda noayon qutbli generatorning vektor diagrammasi

o’p hollarda mashinalar chiqishida kuchlanish tushuvi Yuklama xarakteriga bog’liq. Aralash induktiv-aktiv Yuklamanin vektor diagrammasi 4.40-rasmda keltirilgan

.


To’yinishini hisobga olmagan holda ayonmas qutbli generatorning vektorli diagrammasi Yuklama uchun vektorli diagramma qurilgan. Yuklama tomonidan U_a=r_az_p Yuklamaning tavsifi cp burchagi U_{a va} Iatoki oralig’idagi kuchlanishbilan belgilanadi sig’imli yuklamada generatorning ishlashida yakorning reaksiyasi qo’shimcha magnitlanib, vektorli diagrammada I_ax_ad vektor
Ua
tomonga qarab vektor —> va U_a yo’naladi va E_o katta bo’ladi.
Noayon qutbli mashinalarning vektorli diagrammasi mos kelishi va to’yinishi hisobga olinmagan holda qurilgan (4.65). MYUK diagrammasini agarki yakor F’_a’ MYUK ma’lum bo’lsa, I_a tokka mos kelsaqurish mumkin. qo’zg’atish cho’lg’amidagi magnitli harakatga keltiruvchi kuch E_o ga perpendikulyarnatijali MYUK F’g F_i va F’_a geometrik yig’indisiga teng. Yakorning magnitni harakatga keltiruvchi kuchi 1-garmonika bo’yicha (1.11.§ga
qarang) F_a = 0 .4 5 m ₁/_a^f^, ( 4. 6 6)
Bu yerda w yakor cho’lg’ami faza cho’lg’ami soni; R₀i- 1-garmonika bo’yicha cho’lg’amli koeffitsient.
Yakordagi tor tirqishda cho’lg’am MYUK ini taqsimlashning turlicha xususiyati va bu cho’lg’amlarda MYUK geometrik joylashtirish stator yuzasi bo’ylab cho’lg’amda qo’zg’alishga yo’l qo’ymaydi. MYUK F__a va F_fularni keltirgandan keyin bir xil ko’rinishdagi taqsimlab bitta yagona bazaga joylash mumkin. bazaviy sifatida har qanday cho’lg’amni olish mumkin yakor yoki qo’zg’atishni. Elektrli mashinalar nazariyasida bir xil baravar foydalaniladi. Bir xil qarashda yakor cho’lg’ami MYUK ni MYUK qo’zg’atish cho’lg’ami keltiriladi. Ayonqutbli rotor konstruksiyasi koeffitsienti R_ad va R_aq[(4.36) va(4.37)]d va q o’q bo’yicha har xil bo’ladi. Ayonqutbli mashinalarda MYUK yakor cho’lg’amini keltirmaslik MYUK rotor cho’lg’amida (4.22) yakor R_ad=1/ R_af reaksiyasi koeffitsientiga bo’lgan teskari munosabati maydonni
qo’zg’atish shakli yordamida amalga oshiriladi. F^_m = ^F/1 ^{m 1} = Ff _1mk _a
kf
(


n(p


4.41-rasm. Ayonqutbli sinxron mashinani hr ni aniqlash.

keltirilgan MYUKning ahamiyati shtrix bilan ko’rsatilgan bo’lishi mumkin).





rasm. To’yinishi hisobga olingan sinxron generatorning vektorli diagrammasi. Boshqacha qarashda - MYUK rotor cho’lg’amini yakor cho’lg’amiga teskari keltirish, uning asosiy garmonikasini e’tiborga olib, amalga oshiriladi. Bunday holda rotor cho’lg’amining MYUK egri chiziq uning asosiy garmonikasini ajratib qo’yadi. MYUKning trapetsiada

l

42. 
    

formasida (4.41-rasm) asosiy garmonikaning amplitudli nisbati ehtiyotsizlik bilan egri pog’onasimon bo’ladi.
■ rPⁿ\ ■ rPⁿ\