Sintaksis yoki sintaktik tuzilish deb ataladi. An'anaviy grammatikada jumla tarkibining to'rtta asosiy turi oddiy jumla, aralash jumla

Salbiy jumlalar

Mavzuni tuzatish uchun quyidagi jumlalarni ijobiy va so'roq shakllariga qo'ying.

Teskari so'z tartibi uyushiq bo'lmagan shartli gaplarda sodir bo'ladi, agar nisbiy ergash gapning predikati edi, edi, edi fe'llari bilan ifoda etilsa yoki predikat bu fe'llarni o'z ichiga olsa yoki mumkin va kerak fe'llari bo'lsa.

Agar ko'proq vaqtim bo'lsa, men bu ishlarning barchasini oldinroq tugatishim kerak edi. - Agar ko'proq vaqtim bo'lsa, men bu ishlarning barchasini allaqachon tugatgan bo'lar edim.

Qayiqni ko'tarishni kutganimizda, vaqt yo'qolgan bo'lar edi. «Agar biz qayiqni harakatga keltirishni kechiktirgan bo'lsak, vaqt yo'qolgan bo'lar edi.

Agar kichikroq diametrli sim bo'lsa, uning qarshiligi oshar edi. - Agar simning diametri kichikroq bo'lsa, uning qarshiligi oshar edi.

Harakatni tezlashtirmoqchi bo'lsak, biron bir kuch sarflashimiz kerak. - Agar biz harakatni tezlashtirmoqchi bo'lsak, biroz kuch sarflashimiz kerak edi.

Teskari so'z tartibi bu erda - bu erda yoki u erda - bu erdagi qo'shimchalar bilan boshlangan jumlalarda, agar mavzu ot bilan ifodalangan bo'lsa.

Mana siz so'ragan jurnal. - Mana siz so'ragan jurnal.

Kotib bor, u sizning savollaringizga javob beradi. - Mana kotib keladi, u sizning savollaringizga javob beradi.

Sizning akangiz qayerda? - Ukangiz qayerda?
Mana u. - Mana u.

Mening qalamim qayerda? - Qalamim qani?
Mana. - Mana u.

So'zlarning teskari tartibi qo'shimchalar bilan boshlanadigan murakkab jumlalarning asosiy qismida deyarli, zo'rg'a - deyarli ishlatilmaydi; tezroq - zudlik bilan, deyarli, shuningdek, hech qachon - hech qachon so'zlari bilan boshlangan jumlalarda; hech narsa - hech narsa, hech narsa; nafaqat - nafaqat va hokazo. Bu jumlalarda predmetdan oldin predikatning bir qismi bo'lgan yordamchi fe'l yoki predikativ fe'l keladi va butun jumla unda aytilgan fikrning hissiy xususiyatini ta'kidlaydi.

Agar bosh gap ozgina yoki ozgina ergash gap bilan boshlanadigan bolsa, qachon boglovchisi ergash gapda ishlatiladi, lekin bosh ergash gap bilan ertaroq boshlanadigan bolsa, unda ergash gap ergash gapda ishlatiladi:

U ozgina (yoki deyarli) o'z ishini tugatgan edi, kimdir eshikni taqillatdi. - U ishini tugatishi bilan, kimdir eshikni taqillatgandek.

Ushbu xat yetib kelgandan keyingina uning fikri uchrashuvni rejalashtirish ishida edi. - Bu maktub kelgandan keyingina u uchrashuvni rejalashtirgan edi.

Hech qachon u dushmanga nisbatan bunday chuqur nafratni his qilmagan. «Hech qachon u dushmanga nisbatan bunday chuqur nafratni his qilmagan edi.

Nafaqat erning pozitsiyasi, balki erning o'zi ham o'zgarib bormoqda. - Nafaqat erning holati o'zgaradi, balki erning o'zi ham o'zgarishi mumkin.