Siniq chiziq

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil

 

SINIQ CHIZIQ 

1.

 

A1, A2 ..., An nuqtalaridan va ularni tutashtiruvchi A1 A2, A2A3, ... An-1 An kesmalardan iborat figura  A1A2A3... A4 

siniq chiziq

 

deb ataladi. 

2.

 

A1, A2…, An nuqtalar siniq chiziqning uchlari, A1A2, A2A3, A3A4…, An-1 An  kesmalar esa siniq chiziqning 

bo’g’inlari 

deb ataladi. 

A1

A2

A3

A4

An

A1

A2

A3

A4

An

Bo’g’inlari

 

. 

3.

 

Agar siniq chiziq o’z-o’zi bilan  kesishmasa, bunday siniq chiziq sodda  siniq chiziq deyiladi.  

4.

 

Siniq chiziqning hamma bo’g’inlari uzunliklarining yig’indisi shu siniq chiziqning uzunligi deyiladi. 

A1

A2

A3

A4

An

Sodda siniq chiziq

A1

A2

A3

A4

A6

A5

Sodda bo’lmagan siniq chiziq

 

 

 

 

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil

 

QAVARIQ  KO’PBURCHAKLAR 

1.

 

Siniq chiziqning oxirlari ustma-ust tushsa, bunday 

siniq chiziq yopiq

 

deyiladi.  

2.

 

Qo’shni bo’g’inlari bir to’g’ri chiziqda yotmagan sodda yopiq siniq chiziq 

ko’pburchak

 deyiladi. 

A1

A2

A3

A4

A6

A5

A1

A2

A3

A4

A6

A5

Ko’pburchak uchlari

Ko’pburchak 

tomonlari

Yopiq siniq chiziq

 

 

3.

 

Ko’pburchakning qo’shni bo’lmagan uchlarini tutashtiruvchi kesmalar ko’pburchakning 

diagonallari 

deyiladi. 

4.

 

 

 tomonli ko’pburchak 

 

 burchak

 

deb ataladi. 

5.

 

Tekislikning ko’pburchak bilan chegaralangan chekli qismi 

yassi ko’pburchak

 

yoki 

ko’pburchakli soha

 deyiladi. 

A1

A2

A3

A4

A6

A5

A1

A2

A3

A4

A6

A5

Ko’pburchakli soha 

(yuza)

diagonal

4 burchak

3 burchak

5 

burchak

6 

burchak

7 

burchak

va hakoza

 

 

 

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil

 

6.

 

Agar ko’pburchak tomonini o’z ichiga  olgan ixtiyoriy  to’g’ri chiziqqa  nisbatan bitta   yarim tekislikda yotsa, u 

qavariq ko’pburchak,

 

aks holda,  esa 

qavariq 

bo’lmagan ko’pburchak

 

deyiladi… 

A

B

C

D

E

F

qavariq 

ko’pburchak

qavariq bo’lmagan 

ko’pburchak (bo’tiq)

A

B

C

D

E

F

 

 

7.

 

Qavariq n burchak ichki burchaklarining yig’indisi 

   

 

 (     )

 

ga teng. 

8.

 

Qavariq n burchak tashqi burchaklarining yig’indisi 

   

 

 

ga teng. 

9.

 

Qavariq n burchakning diagonallari soni 

 (   )

 

  formula bilan topiladi. 

10.

 

Qavariq n burchakning bir uchidan chiqqan diagonallar soni  

(     )

 uchburchakka ajratadi.  

A

B

C

D

E

F

(n-2)ta uchburchakka 

ajraladi

18

0

18

0

18

0

18

0

A

B

C

D

E

F

α 





β 





A

B

C

D

E

F

 

 

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil

 

MUNTAZAM KO’PBURCHAKLAR 

1.

 

Hamma tomonlari teng va hamma burchaklari teng bo’lgan qavariq ko`pburchak 

muntazam ko’pburchak

 deyiladi. 

MUNTAZAM 5 

BURCHAK

MUNTAZAM 6 

BURCHAK

MUNTAZAM 8 

BURCHAK

MUNTAZAM 7 

BURCHAK

MUNTAZAM 3 

BURCHAK

MUNTAZAM 

4 BURCHAK

 

 

2.

 

Muntazam ko`pburchakning bitta tashqi burchagi 

 

 

 

   

 

 

   (

                 )

 

3.

 

Tashqi burchaklar yig’indisi 

     

 

     

 

 

4.

 

Muntazam ko`pburchakning ishki burchaklar yig’indisi

   

 

 (     )     

 

5.

 

Muntazam ko’pburchakning bitta ichki burchagini  

   

   

 

 (   )

 

  yoki 

       

 

   

 

 

0

360

n



 





































 

 

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil

 



 

MUNTAZAM OLTI BURCHAK 

     

 

       

 

 

 

 

    

 

 

        

 

 

 

 

    

 

 

 

  √  

 

   

 √  

 

 

 

 

 

Kichik diagonal

Katta diagonal

a

a

a

a

a

a

0

120

0

120

0

120

1

d

2

d

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil

 

 

Qavariq ko’pburchakning diagonallari soni 90 ga teng bo’lsa, 

tomonini toping. 

 (     )

 

    

 

 

 

          

 

 

 

              

 

 

 

    

; 

 

 

     

 

Ichki burchagi 

   

 

bo’lsa,

 tomonini toping. 

 

 

     

 

     

 

    

 

 

   

   

 

  

 

   

 

Tomonlari ayirmasi 4 ga teng bo’lgan arifmetik proggessiya tashkil 

etuvchi ko’pburchakning perimetri 75 ga, eng katta tomoni 23 ga teng, 

bu ko’pburchakning tomonlari soni nechta? 

 

 

   

 

  (     ) 

 

 

 

   

 

  (     ) 

 

 

 

 

  

 

  (     ) 

 

   

 

 

 

 

 ( 

 

  (     ) )   (     ) 

 

   

 

    

(               )    

 

 

  

 

               

 

     

 

   

 

   

,   

 

 

    

,    

 

 

        

 

 

 

   

; 

 

Muntazam oltiburchakning tomoni 

 √  

ga teng, shu ko’pburchakk 

tengdosh bo’lgan teng tomonli uchburchakning tomonini toping. 

 

 

   

 

 

 √  

 

 

 

√  

 

 

 

 √          

 

 

√  

 

 

 

      

 

Tengdosh desa yuzalarini tenglashtiramiz… 

Praporsiyadan   

 

 

     

 

---

t.me/galaktikamatematik

 

 

2020 yil