Sinf: 5 sana: 20 yil Darsning mavzusi: Kirish. “Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q”

Asosiy tushunchalar – Poroxot,Xristofor Kolump,Temir yo’l

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Transport vositalarining kashf etilishi

1807-yil Amerikalik mexanik ROBERT FULTON bug’ bilan harakatlanadigan eshkakli charxlari bo’lgan birinchi poroxotni qurdi.Sinov paytida poroxod soatiga 8 km tezlik bilan suzdi.Birinchi marta poroxod Atlantika okeanidan suzib o’tib 26 kunda Yevropadan Amerikaga yetib bordi.O’z vaqtida Xristofor Kolump bu yerga yelkanli kemalarida 70 kunda yetib brogan.1814-yil Angliyalik konsturuktur va ixtirochi JORJ STEFENSON bug’ bilan harakatlanadigan birinchi porovozni yaratdi.Poravoz temir izda sinalib ko’rilgan 6 ta vogonni tortgan xolda soatiga 10 km tezlik bilan yurdi.

J. STEFENSON yaratgan birinchi transport vositasi – porovozni “Blyuxer” keyinchalik takomillashtirgan turini esa “raketa” deb atadi. 1825-yilda J. STEFENSON ikkita shahar o’rtasida dastlabki temir yo’lni qurishga muvaffaq bo’ldi.Oradan to’rt yil o’tgach Angliyaning ikki mashhur shaharlari Manchestr va Liverpul shaharlari orasida navbatdagi temir yo’l ham qurildi. Keyinroq dastlabki xalqaro temir yo’l ham qurildi.bu yo’l London shahrini Turkiyaning Istambul shahri bilan bog’ladi. Rus olimi ALEKSANDR FYODROVICH MOJAYSKIY 1885-yilda ikkita bog’ dvigateli o’rnatilga dastlabki samolyotni yaratdi.