|
Sinf: 5 Fan: Tasviriy san’at
Mavzu: HAJM – HAYKALTAROSHLIK ASOSI. ODAM HAYKALINI YASASH
Darsning maqsadi:
Talimiy: Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi – Naturaning xarakterli jihatlarini badiiy idrok etadi va ifodalay oladi; amaliy va tasviriy san’at turlarini farqlaydi, tahlil qila oladi va eskizini ishlay oladi; O‘zbekiston hamda jahon tasviriy san’at asarlarini tahlil qila oladi; naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.
Tarbiyaviy: Kommunikativ kompetensiya – Mavzudan kelib chiqib savollarni mantiqan to‘g‘ri qo‘ya oladi va javob bera oladi; o‘zaro muloqotda muomala madaniyatiga amal qila oladi, jamoaviy hamkorlikda ishlay oladi, suhbatdosh fikrini tahlil qilgan holda o‘z pozitsiyasini himoya qilish va unga ishontira oladi; turli ziddiyatli vaziyatlarda o‘z ehtiroslarini boshqara oladi.
Rivojlantiruvchi: O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi – Shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantira oladi; guruhlarda ishlashda ma’suliyatni o‘ziga oladi, turli muammoli vaziyatlarda to‘g‘ri qaror qabul qila oladi; jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi; o‘zining qiziqishlariga qarab qobiliyatlarini namoyon qila oladi.
O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi:
Dars turi: Yangi bilim beruvchi
Dars metodi: Interfaol metodlar: aqliy hujum, kichik guruhlarda ishlash
Dars jihozi: Mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, multimedia vositalari
Ishning nomi
|
Bajariladigan ish mazmuni
|
Metod
|
Vaqt
|
1-bosqich:
Tashkiliy qism
|
O’quvchilar sinf davomati va darsga tayyorgarligi yuzasidan axborot beradi
|
Savol - javob
|
2 min
|
2-bosqich: O’tilgan mavzuni takrorlash
|
O’quvchilar tomonidan o’tilgan mavzuning asosiy mazmuni takrorlanadi
|
Interfaol metod
|
5 min
|
3-bosqich: Yangi mavzu bayoni
|
Yangi mavzu yuzasidan berilgan savollarga o’qituvchi javob beradi va o’quvchilar tomonidan to’liq yoritiladi
|
Suhbat,
Interfaol metod
|
20 min
|
4-bosqich: Mavzuni mustahkamlash
|
Interfaol metodlardan foydalangan holda yangi mavzu mustahkamlanadi
|
Interfaol metod
|
10 min
|
5-bosqich:
Baholash
|
O’quvchilar guruhlarga bo’lingan holda yoki yakka tartibda o’z-o’zini baholaydi
|
Savol - javob
|
5 min
|
6-bosqich:
Uyga vazifa
|
O’qituvchi tomonidan uyga vazifa e’lon qilinadi va keyingi mavzuga tayyorlanib kelish yo’nalishini aytib o’tadi
|
Suhbat, Savol - javob
|
3 min
|
DARSNING BORISHI
Tashkiliy qism: Sinf davomati va darsga tayyorgarlik yuzasidan axborot.
O’tilgan mavzuni takrorlash: 6 – sinfda o’tilgan mavzularni takrorlash.
Yangi mavzu bayoni:
Haykal aroshlik san’atining qadimgi namunalari xalqlar tarixini, tur-mush arzini o‘zida aks ettirgan.
Eramizdan avvalgi V–IV asrlardagi haykaltaroshlar yog‘och, tosh, mar-marga ishlov berishni mukammal o‘zlashtirganlar, shuningdek, bronzani
eritib quyish texnologiyasini yo‘lga qo‘yishgan. Marmar aykallarni odam tanasining rangi singari bo‘yaganlar. Yog‘ochdan ishlangan ayrim рaykal-lar ustiga odam tanasining rangini beradigan fil suyagidan ishlangan yupqa plastinkalar yopishtirilgan. Haykallar shu darajada qoyilmaqom qilib ish-langanki, ular tirikdek, nafas olayotgandek tuyuladi. Eramizdan avvalgi V asrga kelib haykaltaroshlar odam gavdasining harakat qilib t rgan holatlarini tasvirlashni o‘rganganlar. Ular odamlarning yugurayotgan, nayza otayot-anyokijangqilayotganholatinitasvirlabko‘rsatganarMashh r y non haykaltaroshi Mironning «Disk otuvchi» asari har tomon ama mahorat bilan
yaratilgan, uni ko‘rgan kishi hayratga tushadi. Yunon t rixida ke tirilishicha, Afrodita go‘zallik va muhabbat ramzidir. Buni Afrodi ga b g‘ishlangan haykallarda ko‘ramiz. Ular nafisligi, go‘zalligi bil n omosh binni o‘ziga rom qiladi. Bu o‘rinda, ayniqsa, «Milos Af odi asi» haykali alohida diqqat-ga sazovordir. Eng qadimgi xalqlardan hindlar ‘zlarining dini, e’tiqodi bo‘lmish Buddaga oid minglab haykallar yaratganlar.
Mikelanjelo Buonarotti haykaltar shlik, me’m rchilik, rassomlik janr-larida ijod qilib, badiiy jihatdan go‘zal asarlar yaratgan. Uyg‘onish davri-ning buyuk san’atkori Mikelanjelo 1475-yil 6-martda Florensiya yaqinidagi Kapreze shaharchasi a nyoga kelgan. Uning yoshligi Florensiyada o‘tdi. 13 yoshida florensiyalik Domeniko Girlandayo ustaxonasiga o‘qishga kiradi. Mikelanj loning birinchi mustaqil ishlagan asari «Zina oldidagi Madonna» (1492-y. Flor nsiya, Buonarotti muzeyi), «Kentavrlar jangi» (1494-y. Flor nsiya, Buonarotti muzeyi), Rimda yaratilgan «Pyete» (Isoga aza tutish. 1498–1501-yillar) haykallari unga haqiqiy shon-shuhrat keltiradi.
Mikelanjelo tomonidan 1504-yilda yaratilgan va Florensiyaning bosh maydoniga o‘rnatilgan, bahaybat «David» haykali «zamonaviy antik grek va rim haykallarining shon-shuhratini olib qo‘ya olgan asardir», bu asarida abia ning eng go‘zal mo‘jizasi – odam qomati ekanligini, uning takrorlan-mas go‘zalligini, kuch-qudratini ifoda etishga erishgan.
Mus aqillik davri haykaltaroshlik san’atining mahobatli janrida ishlan-gan ilk tarixiy asarlar sifatida Chirchiq shahrining markaziy shoh ko‘chasida va poytaxtimizning Milliy bog‘ida o‘rnatilgan ulug‘ shoir Alisher Navoiy obraziga ishlangan yodgorliklarni (E.Aliyev, N. Bandeladze, V. Degtyarov, 1991-y.), 2001-yilda Navoiy shahri markazida ulug‘ shoirning 560 yilligi munosabati bilan A.Rahmatullayev va P.Podosinnikov tomonidan yara-tilgan Alisher Navoiyning haykali, Toshkent shahrining gavjum xiyoboni markaziga o‘rnatilgan Amir Temurning mahobatli otliq haykali (I.Jabborov, K.Jabborov, 1993-y.), Sohibqironning ona yurti Shahrisabz va Samarqand shahrida o‘rnatilgan Amir Temurning mahobatli haykallari.(IJabborov, K.Jabborov 1996-y.), Farg‘ona va Quva shaharlarida o‘rnatilgan Ahmad
-Farg‘oniyning mahobatli haykallari (I.Jabborov, K.Jabborov 1998-y ), Xorazmda Jaloliddin Manguberdi yodgorligi (I.Jabborov 1998-y ), Andi-jon shahriga o‘rnatilgan «Zahiriddin Muhammad Bobur» (J.Mirtojiyev 1993-y.), Toshkent shahrida o‘rnatilgan «Abdulla Qodiriy» (J.Mirtojiyev 1994-y.). Andijon shahrida o‘rnatilgan «Cho‘lpon» (J.Mi ojiyev 1997-y.), Termiz shahrida bunyod etilgan epik qahramon Alpomishning ramziy
J. Mirtojiyev. Alisher Navoiy J. Mirtojiyev. Oybek haykali. aykali. Tokio sh. Toshkent sh.
haykali (A.Rahmatullayev, K.Norxo‘rozov, U.Mardiyev, P.Podosinnikov), Namangan shahrida bunyod etilgan «Zahiriddin Muhammad Bobur» (M.Rahmonberdiyev 1998-y.) haykallarini qayd etish joizdir. Ilhom Jabborov 1945-yili Chust tumanining Olmos qishlog‘ida tavallud topgan, O‘zbekiston Badiiy akademiyasining haqiqiy a’zosi. Haykaltarosh-lik an’analari akademik I. Jabborov va X. Husniddinxo‘jayev,.YShapiro, E. Aliyev, J. Quttimurodov, A. Rahmatullayev, M. Obloq lov, D Ro‘ziboyev,T.Tojixo‘jayev,A.Xotamov,G‘.Normurodov,UO‘roqov, T. Eso-nov, M. Rahmonberdiyevlar tomonidan muvaffaqiyat i davom ettirilmoqda.
San’atning nozik tomonlari plastik orqali mahob t i h yk t roshlikning kompozitsion qoidalari asosida ko‘rsatilmoqda.
Bronzadan ishlangan sakkiz metrli Amir Temur yk li ko‘lami jihati-dan ham o‘rnatilgan maydonga mos tushgan. Ushbu haykalni haykaltarosh I. Jabborov arxitektor V. Akopjanyan bilan hamko likda ishlagan. Amir
I. Jabborov. Amir Temur haykali
ODAM HAYKALINI YASASH
Odam gavdasini to‘la ishlash uchun, haykal 20 sm dan ortiq bo‘lsa, uning bo‘shliqda joylashish o‘lchamlari hisobga olinib, simdan gavdaning nisbatlari hisobga olinib, sxematik karkasi tayyorlab olinadi. Avval «G» harfini eslatuvchi temir ushlagich karkas tayyorlanadi. Temir ushlagichning pas ki omoni dumaloq yoki uchburchak shaklida bo‘lib, uni oldindan tay-yorlangan axtachaga mahkamlanadi.
Odam gavdasi karkasini tayyorlashda yelkadan chanoq (tos) suyagiga-c bo‘lgan oraliq uchburchak shaklida qilinadi. Ana shu uchburchakning o‘r asidan yuqoriga tik sim chiqarib, gavdaning bosh qismi boshlanadigan joyda tugib qo‘yiladi. Karkasning tayanch oyoq qismi taxtachaga mustah-kamlan
Mavzuni mustahkamlash: Aqliy hujum metodidan hamda qo’shimcha rasmlardan foydalangan holda yangi mavzu mustahkamlanadi.
Baholash: O’quvchilar guruhlarga bo’lingan holda o’z-o’zini baholaydi.
Uyga vazifa: O’tilgan mavzuga oid qo’shimcha manbalar to’plash hamda keyingi mavzuni o’rganib kelish.
O‘.I.D.O‘_________________________
Do'stlaringiz bilan baham: |
