«Симсиз Тармоқлар» фанидан маъруза Режа

• PhD.Исроилов.Ж.

• МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ
• «Симсиз Тармоқлар»
• фанидан маъруза

Режа:

• 1. Симсиз алоқа тизимларига кириш
• 2. Радиоалоқани ташкил этиш принциплари

• Мавзу: Симсиз алоқа тизимларига кириш

Замонавий маълумотларни узатиш тизимлари кўплаб турли хил технологияларни ишлатади ва уларнинг сони кескин ортиб бормоқда.

• Замонавий маълумотларни узатиш тизимлари кўплаб турли хил технологияларни ишлатади ва уларнинг сони кескин ортиб бормоқда.

• Симсиз алоқа тизимларига кириш

Симсиз узатиш нимани таъминлай олишини тушуниш учун маълумотларни симсиз ва симли узатиш усулларини таққослаш зарур.

• Симсиз узатиш нимани таъминлай олишини тушуниш учун маълумотларни симсиз ва симли узатиш усулларини таққослаш зарур.

Турли телекоммуникацион тизимларнинг қўлланилиши соҳалари шартли диаграммаси

Радиоалоқани ташкил этиш принциплари

• Радиоалоқа радиотўлқинлар (физик муҳит-ҳаво) орқали амалга ошириладиган электр алоқанинг тури ҳисобланади. Радиоалоқани ташкил этиш учун хабарларни узатиш (радиоузатиш) амалга оширилаётган пунктга радиоузаткич ва узатиш антеннасидан иборат радиоузатиш қурилмаси, хабарларни қабул қилиш (радиоқабуллаш) амалга оширилаётган пунктга эса радиоқабуллагич ва қабул қилиш антеннасидан иборат радиоқабуллаш қурилмаси жойлаштирилади.

Битта манбадан хабарларни битта олувчига узатилишини таъминлайдиган техник воситалар мажмуи радиоалоқа канали дейилади. Радиолиниялар зичлаштирилган радиоалоқа тизими кўп каналли радиоалоқа дейилади.

• Радиоалоқанинг энг оддий схемаси

• Симплекс радиоалоқа
• Энг оддий ва арзон алоқа тури ҳисобланади. Барча абонентлар битта частотада ишлаши, бир-бирларини эшитиши ва деярли оний жавоб бериши билан характерланади. Радиоабонент радиоалоқа зонасида ишлаётган радиоабонент билан, қолганлар ҳам ишлайдиган фақат битта частотада алоқага эга бўлади. Эфирга чиқиш учун “узатиш” тугмасини босиш ва керакли абонентни чақириш етарли бўлади. Ишлаш учун радиостанцияларнинг соддалаштирилган бир каналли моделларини ишлатиш мумкин.

Икки частотали симплекс (ярим дуплекс) алоқа

• Икки частотали симплекс (ярим дуплекс) алоқа
• Бу алоқа тури катта қоплашли тизимларни ташкил этиш учун қўлланилади. Унинг маъноси шундан иборатки, радиоалоқа иккита қабуллаш ва узатиш частоталаридан фойдаланиб амалга оширилади. Радиостанциялар битта частотада сигнални қабул қилади, бошқа частотада узатади.

• Бир вақт моментида абонент “қабуллаш” ёки “узатиш” режимида бўлиши мумкин.

• Дуплекс алоқа
• Иккита қабул қилиш ва узатиш частоталаридан фойдаланиб амалга оширилади, лекин абонентлар радиостанциялари бир вақт моментида ҳам “қабуллаш” режимида, ҳам “узатиш” режимида, яъни телефонга ўхшаш бўлиб қолиши мумкин. Алоқанинг бундай ташкил этилиши инсон учун одатдаги тарзда сўзлашувларнинг олиб борилиши ҳисобига қўлланилиши қулайлигини оширади. Лекин дуплекснинг ишлатилиши радиоалоқа қурилмаларини сезиларли қимматлаштиради, чунки абонентлар станцияси иккита мустақил қабуллагич ва узаткич трактларига эга бўлиши керак (симплекс станцияларда электр схемаларнинг асосий қисми одатда бирлаштирилади). Дуплекс радиоалоқанинг қўлланилиши камчиликларига радиостанция таъминот манбаидан истеъмол қиладиган юқори қувватини ва бунинг натижасидаги аккумуляторнинг битта зарядланишидан олиб юриладиган радиостанциянинг кам ишлаш вақтини киритиш мумкин. Бу шу билан тушунтириладики, радиостанциянинг қабул қилиш ва узатиш қисмлари ишлаш вақтида доим актив ҳолатда бўлади.

Радиорелели алоқа линиясининг қурилиши

Радиорелели алоқа линиясининг шартли тасвирланиши

Сунъий йўлдошли алоқа линияси

Назорат саволлари

• 1. “Маълумотлар узатиш” тушунчасини таърифланг?
• 2. Симсиз тармоқларнинг симли тармоқлардан афзалликлари нимада?
• 3. Симсиз тармоқларнинг камчиликлари нимада?
• 4. Радиоалоқани таърифланг. У қандай амалга оширилади?
• 5. Радиорелейли алоқани таърифланг. У қандай амалга оширилади?
• 6. Сунъий йўлдошли алоқани таърифланг. У қандай амалга оширилади?
• 7. Сотали алоқани таърифланг. У қандай амалга оширилади?
• 8. Очиқ атмосфера-оптик алоқа тизимлари нимадан иборат ва қандай ишлайди?
• 9. Симсиз технологиялар ишлаш масофаси, топологияси ва қўлланилиши соҳаси бўйича қандай таснифланади?
• 10. Радиоканал (радиоалоқа канали) ва радио линия деб нимага айтилади?
• 11. Бир каналли радиоалоқани ишлаш принципини тушунтиринг.
• 12. Икки томонлама радиоалоқа қандай ташкил қилинади ва нима учун фойдаланилади?
• 13. Ретрансляцион станциялари (ретрансляторлар, репитерлар) нима учун ишлатилади?
• 14. Ретранслятор схемасининг ишлаш принципини тушунтиринг.
• 15. Фидер трактини таърифланг ва фидер трактига қандай талаблар қўйилади?
• 16. Ретрансляторли радиоалоқани ташкил қилиш принципини тушунтиринг.