Ўсимликлар морфологияси ва



Download 7,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet109/206
Sana01.07.2022
Hajmi7,77 Mb.
#728135
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   206
Bog'liq
Ботаника (Икромов М) 2002

п ар т и к ул я ц и я
(лот. п а р т и к у л а -
р и с — алоҳида, парча, айрим) деб аталади (60-расм). И л- 
дизпоялари кўндаланг (горизонтал) ҳолатда судралиб ўса- 
диган ўсимликлар (буғдойиқ, ажриқ, ғумай ва бош қалар) 
тармоқланиб жуда кўп ер остки новдалар чиқариб шу нов- 
далардан вегетатив кўпайиб, катта майдонларни ишғол эта­
ди ва экинларга зарар етказади.
Ер устки тананинг қуриб қолиш и натижасида -худди 
“тўнгакка” ўхшаб дўппайиб турадиган ва қўш имча илдиз­
лар чиқариб тупроққа зич жойлаш иб, чим ҳосил қилади- 
ган кўпйиллик ўт ўсимликларга 
к ал т а и л д и зп о я л и
ёки 
ер
о с т к и т а н а л и
ўсимликлар 
д е б
аталади. М асалан, қумли 
чўлларда ўсувчи илаак (Сагех physoides), адирда ўсувчи ранг
ларини ҳосил бўлиши: 
роз
— тўпбаргновда; 
цв —
гул; 
лр —
илдизпояда барг чокла- 
рининг куриниши.
воқлари, лагохилус- 
==кўкпаранг 
ва 
бошқалар) 25—40 йил


(Сагех pachystilis), қўнғирбош , ти ­
рик туғар (Роа bulbosa var vivipara) 
ва бошқалар.
Пиёзбош. К ўпйиллик, новдаси 
ривожланмасдан калта қисқарган, 
пиёз учида куртак ҳосил қилади- 
ган ўсимлик. Пиёз учи куртагидан 
келгуси йилда ривож ланган ерус- 
ти новда гул ҳосил қилади. Буларда 
ён илдизларнинг ривожланишидан 
илдиз системаси ҳосил бўлади. Бу 
хилдаги ўсим ликлар эф и м ерои д 
яъни вегетация даври қисқа ўсим- 
ликлар деб аталади (масалан, тоғ 
пиёзи — пиёз анзур, лола).
Ер ост к и т а н а
ёки 
и л д и з т угу-
нак. 
Бундай ўсимликлар уруғпал- 
ла пастки бандининг (гипокотиль) 
йўғонлаш иш идан (ц и кл ам ен , ер 
совун, редиска) ёки остки ётиқста- 
лонлар (лот. с т а л о н и с — бачки)- 
новдадан 
ҲОСИЛ 
бўлади. Улар ер 
60
-раем.
Партикуляция. 
остида (картошкада) ёки ер усти­
да (кольраби) вужудга келади.
И к к и й и л л и к ў с и м л и к л ар. Улар биринчи йили 
ўсиб, ер устки ва ер остки ўсув органлари ҳосил қилади. 
И ккинчи йили гуллаб, уруғ ҳосил қилиб, ҳаётини тугата- 
ди (сабзи, пиёз, лавлаги ва бошқалар).
Б и р й и л л и к ў т л а р ёки т е р о ф и т л а р (юнон. тер, 
ёз, фит — ўсимлик) — ф ақат бир ёз давомида яш айдиган 
ўсимликлар. У ларнинг ўсиш и, гуллаши, уруғ ҳосил қили- 
ши бир ёз давомида тамом бўлади.
Бир йиллик ўтлар орасида э ф и м е р (юнон. э ф и м е -
р о с — бир кунли) ёки умри қисқа, яъни баҳори ўсимлик- 
лар бўладики, улар бир неча ҳафта ичида уруғдан ўсиб, 
гуллаб, уруғлайди ва шу билан ҳаётини тугатади (масалан, 
лола қизғалдоқ, бутгуллилар оиласининг жуда кўп вакил­
лари).
Баъзи бир йиллик ўт ўсимликлар ҳаётини и кки тўлиқ 
бўлмаган вегетация давомида ўтказади (масалан, жағ-жағ


ва бош қа бегона ўтлар). Уларнинг уруғи кузда намгарчи- 
л и к кўп бўлган, исси қ кунларда ўсади, қиш лайди ҳамда 
баҳорда вегетациясини давом эттириб, гуллайди ва уруғ- 
лайди. Бу хилдаги ўсимликлар кузги ўсимлик дейилади. 
Кузги ўсимликларнинг уруғлари кузда ўсиб қиш лайди.

Download 7,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish