Ўсимликлар морфологияси ва

майда тешикчалар (поралар) бўлиб, шу поралар орқали
ҳужайра ичига сув, карбонат ангидрид гази ва бошқа ми­
нерал моддалар ўтади. Фототроф озиқланувчи ўсимлик-

---

ларнинг ҳужайрасида ҳо^ил бўлган органик моддалар (сувда
эрийдиган углевод) ҳужайрадан ташқарига чиқарилади ва
натижада ўсимлик ҳужайрасида модда алмашинуви 
а с с и ­
миляция 
— ютиш, қабул қилиш ва 
ди сси м и л я ц и я
— чиқа-
риш, ажратиш жараёни содир бўлади.
Бир ҳужайрали ўсимликларнинг озиқланиши тана юзаси
бўйлаб содир бўлади. Шу сабабли улар эволюция жараё­
нида тана юзаси йириклашиб борган, кейинчалик йирик
тана субстратга (ерга) бириккан (2-расм. 1, 2, 3) йирик ва
пластинкасимон тана ёруғликни, озиқ модцаларни кўпроқ
қабул қилиб, фотосинтез юзасини кенгайтирган.
Сувўтлар орасида бир ҳужайрали (хламидомонада, 1-
расм, 1) шарсимон ҳаракатчан шаклдан ташқари, юзаси
анча йириклашган, пластинкасимон, ипсимон, субстратга
бириккан ва одатдаги бир ядроли ҳужайрадан катта фарқ
қиладиган кўп ядроли шакллар ҳам ривожланган. Бундай
организмлар 
ҳ у ж а й р а с и з ор ган и зм л ар
деб аталади. Булар­
га мисол қилиб чучук сувларда ўсадиган вошерия, денгиз-
ларда тошларга ёпишиб ўсадиган 
к а у л ер п а , 
нам ерларда
ўсадиган ботридиумни кўрсатиш мумкин (2-расм).
Эволюция жараёнида ҳужайрасиз тузилишга эга бўлган
организмларда функцияларнингтақсимланишини кўрамиз.
Масалан, оқар чучук сувларда, зах ерларда ва ариқ бўйла-
рида юпқа яшил ранг ҳосил қилиб ўсадиган 
вош ери я 
(2-
расм, 1)нинг танаси яхлит, гўё бир гигант ҳужайрадан