Sifat otga bog‘lanib, uning belgisini bildiradigan va «qanday?», «qanaqa?» so‘roqlariga javob bo‘ladigan so‘zlarga sifat deyiladi. Sifatlar narsa-buyumning begisini bildiradi, belgi deganda, rang-tus, maza-ta’m, shakl-hajm

SIFAT DARAJALARI

Belgining ortiq yoki kamlik jihatidan farqlanishi sifat darajalari, ana shunday ma’no ifodalovchi shakllar esa daraja shakllari deyiladi.

ESDA SAQLANG. Sifatning quyidagi to‘rt xil darajasi mavjud:

1) oddiy daraja;

2) qiyosiy daraja;

3) orttirma daraja;

4) ozaytirma daraja.

Belgining odatdagi me’yorda ekanligini bildiruvchi va boshqa darajalar uchun asos bo‘lib xizmat qiluvchi sifat shakli oddiy daraja shakli deyiladi.

M: qizil, sariq, dangasa, baland, bahavo.

Bunday sifatlarda maxsus daraja hosil qiluvchi vosita boʻlmaydi.

Belgining me’yordan ortiq ekanligini bildirgan sifat shakli orttirma daraja shakli deyiladi.

ESDA SAQLANG. Sifatning orttirma daraja shakli quyidagi yo‘llar bilan hosil bo‘ladi:

1) oddiy daraja shaklidagi sifat oldidan eng, g‘oyat, juda, nihoyatda, bag‘oyat, jiqqa, toʻq, gʻirt, tim, biram, behad, mislsiz, tengsiz, nihoyasiz, beqiyos so‘zlari keltiriladi: juda qizil, g‘oyat shirin, toʻq qizil.

2) oddiy daraja shaklidagi sifatning birinchi bo‘g‘ini tovush o‘zgarishi bilan takrorlanadi (oddiy darajadagi sifatning bosh qismiga p, s yoki m tovushlaridan mos kelganini qoʻshib, ortidan sifatning oʻzi takrorlanadi): bus-butun, kap-katta, yam-yashil, qup-quruq.

Yoki sifatning dastlabki qismiga –ppa elementi qoʻshib ortidan oʻzi keltiriladi: soppa-sogʻ, teppa-teng; oppa-oson kabi.

Bunday sifatlar ya’ni fonetik usul asosida hosil qilingan kuchaytirma sifatlar chiziqcha bilan ajratib yoziladi va urgʻu bunday soʻzlarning 1-boʻgʻiniga tushadi. (faqat oppoq soʻzi bundan mustasno).

Belgining me’yordan biroz oz yoki ko‘p ekanligini qiyosan ifodalaydigan sifat shakli qiyosiy daraja shakli deyiladi. Qiyosiy daraja shakli –roq qo‘shimchasi yordamida yasaladi: baland-balandroq.

Belgining me’yordan kam ekanligini bildiruvchi shakl sifatning ozaytirma daraja shakli hisoblanadi.

Ozaytirma shakl sifatning oddiy daraja shakli oldiga sal, biroz, picha, xiyla, nim, ozgina, andak, och so‘zlarini qo‘shish orqali hosil qilinadi.

M-n: sal past, picha baland, ozgina yaxshi kabi.

Rang-tus bildiruvchi ayrim sifatlardan -(i)mtir, -ish qo‘shimchalari yordamida ham ozaytirma daraja shakli yasaladi: koʻk – koʻkish- koʻkimtir;

!!!-gina, -kina, -qina qoʻshimchalari esa subyektiv baho yoki modal shakl qoʻshimchasi deb beriladi: yumshoqqina, doʻmboqqina.