Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар
Халқаро иштирокчилар ҳамкорлигида республика илмий-амалий анжумани материаллари
143
КУРАШЧИ МАЪНАВИЙ – ИРОДАВИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИДА ФОЙДАЛАНИЛАДИГАН
СИФАТЛАР КОРРЕЛЯЦИЯСИНИ ЎРГАНИШ
Каримов У.Р., катта ўқитувчи
Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчиқ, Ўзбекистон
Курашчилар спорт фаолиятида маънавий - иродавий тайёргарлик даражасини
юксалтириш учун фойдаланиладиган сифатларнинг аҳамиятини педагогик изланиш йўли билан
аниқлаш ҳамда уларнинг жисмоний ва маънавий-иродавий тайёргарлик даражасини
ривожлантирувчи энг эффектив назорат топшириқларни (тестларни) баҳолаш мақсадида
курашчиларни тренировка ва мусобақа фаолияти жараёнида маънавий - иродавий назорат – тест
(жами 10 та) топшириқларини бажаришлари натижасида фойдаланилган сифатларининг
статистик характеристикалари ижобий томонга ўзгаради деган ишчи гипотеза илгари сурилди.
Мазкур ишчи гипотезани текшириш учун курашчиларнинг ўқув – тренировка ва мусобақа
жараёнлари давомида (Ўзбекистон Республикаси Олимпия резервлари коллежида) курашчилар
фаолиятида жисмоний ва маънавий-иродавий тайёргарлик даражаси аниқланди, шунингдек,
курашчиларнинг тайёргарлигига назорат тестлари факторининг таъсири ўрганилди.
Мавжуд адабиётлардаги маълумотларни ва кураш соҳаси мутахассислари фикрларини
инобатга олган ҳолда курашчиларни жисмоний ва иродавий сифатларининг ривожланишга
муҳим таъсир этувчи ва ривожланганлик даражасини ифодаловчи [2, 3] қуйидаги 10 та тест –
топшириқ танланди :
1. ерга қўл билан таянган ҳолда 10 марта кўтарилиб тушиш (отжимание) натижаси
(секундларда)
2. Ромберг синови (тести)
3. Яроцкий тести натижаси (секундларда)
4. Топпинг-тест (4 қисмни ҳар бирида 10 секунд давомида 10 секундли интервал билан
нуқталар қўйишда қўйилган нуқталар сони)
5. оёқ юзини букилиш кучи – оёқ учида туриш кучи (кг)
6. қўлни ёйилиш пайтидаги кучи (кг)
7. қоматни тиклаш кучи (кг)
8. қўл билан таянган ҳолда 5 марта чапак чалиш (секунд)
9. тўсинда тортилиш (марта)
10. юқори стартдан 100 метрга югуриш натижаси (секундларда)
Ўтказилган тест натижаларга математик статистика усулларидан ва тестлар назариясидан
фойдаланиб қайта ишлов берилди [1], яъни натижаларнинг ўртача арифметик қиймати орасида
ўртача квадратик четланиш (оғиш)
, вариация коэффициенти V сингари кўрсаткичлар
ҳисобланди.
Олинган натижалар
- ўртача квадратик оғишнинг энг яхши (кичик) қиймати 8- (қўл
билан таяниб 5 марта чапак чалиш), 9- (тўсинда 10 марта тортилиш), 3- (Яроцкий тести), 10-
(100 метрга югуриш) ва 2- (Ромберг синови) тестларда кузатилди ва сон қиймати 0,009 дан 0,158
гача интервалда ўзгаради. Энг ёмон (катта) оғишлар эса 7 – (қоматни тиклаш кучи), 6- (ўнг қўлни
ёйилиш пайтидаги кучи) ва 5- (оёқ юзини букилиш кучи) тестларида кузатилди ва сон қиймати
12,4 дан 50 гача интервалда ўзгаради.
Худди шундай фикрни вариация коэффициенти ҳам тасдиқлайди. Жумладан, юқорида
айтиб ўтилганидек, V нинг қиймати 0 – 10 % бўлганда – кичик (1-, 2-, 3-, 7, 8-, 9- ва 10-тестлар),
11 – 20 % бўлганда – ўртача (4-тест) ва V › 20 % бўлганда (5- ва 6- тестлар) катта бўлади.
Ўтказилган тестларда олинган натижалар курашчилар учун информатив (валидли)
тестларни аниқлаш, яъни курашчи – спортчиларни жисмоний ва маънавий-иродавий
тайёргарлигига ихтисослашган талабларини энг яхши акс эттирадиган тестларни аниқлаш
мақсадида статистик таҳлил қилинди.
Ушбу масала мос тестлардаги натижалар билан курашчининг мусобақада эгаллаган
ўрни ўртасидаги корреляция коэффициентини ҳисоблаш йўли билан ҳал этилди. Корреляция
коэффициентлари орасида етарлича юқори баҳоларнинг мавжудлиги мазкур кўрсаткичлар
Do'stlaringiz bilan baham: |