Щзбекитон республикаси

2. Suv ta’minoti tarmoqlarini gidravlik

xisobi

Suv ta’minoti tarmoqlari gidravlik xisobining asosiy vazifalari:

1. 
   Suv ta’minoti tarmoqlari bo’yicha oqishi mumkin bo’lgan suv sarfini aniqlash.
   
2. 
   Suv ta’minoti tarmoqlari diametrini aniqlash.
   
3. 
   Suv ta’minoti tizimida mavjud bo’lishi shart bo’lgan suv bosimini aniqlash.
   

Yuqorida qayd etilgan vazifalar analitik, grafik va jadvallardan foydalanish yo’llari yoki yaqinlashish usullari bilan yechilishi mumkin. Qaysi usul qo’llanilishi yuqoridagi masalalarni qay yo’sinda qo’yilishiga bog’liq. Birinchidan uchala masala birdaniga qo’yilishi mumkin. Bu holda oxirgi, yaxni yaqinlanishish usuli qo’llaniladi. Ikkinchidan suv sarfi berilib, diametr va bosim aniqlanishi so’ralishi mumkin. Diametr berilib, suv sarfi va bosim aniqlanishi yoki mavjud bosimga suv sarfi va diametr tanlash talab qilinishi mumkin.

Birinchi xol yangi qurilayotgan binolar uchun, ikkinchi xol mavjud ekspluatatsiya qilinayotgan binolarda, uchinchi xol binolarni shahar suv ta’minoti tarmog’iga ulash mumkin yoki mumkin emasligi xal etilayotgan vaqtda uchraydi.

Ikkinchi va uchinchi xollarda analitik, grafik usullar qo’llash yo’li bilan xisoblash mumkin, yoki uchala usul birgalikda qo’llanilishi mumkin. SHuning uchun kurs ishini bajarish davrida talabalar yuqoridagi barcha usullarni o’rganishi kerak bo’ladi.

Gidravlik xisoblash boshlashdan oldin quydagi tayyorgarlik ishlari bajariladi.

1. 
   Suv ta’minoti tizimi fazoviy ko’rinishi xisob uchastkalarga bo’linadi. Bu ish eng yuqori va eng uzoq joylashgan sanitar texnik jixozdan boshlanib, bino suv ta’minoti tarmog’i ulanishi mumkin deb ko’rsatilgan quduqqacha bajariladi. Xisob uchastkalar sanitar texnik jixozlash soni o’zgarish bilan chegaralanadi.
   
2. 
   Xisoblash uchastkalarda sanitar texnik jixozlar soni va uchastkalar uzunligi aniqlab chiqiladi.
   
3. 
   Eng yuqori joylashgan jixoz balandligi aniqlanadi.
   

(1)

- xisoblash uchastkalardan oqib o’tayotgan suvning maksimal miqdori. - uchastkalardagi jixozlar soniga va ularning ishlash extimolidan kelib chiqib I-jadvaldan olinadigan kattalik g₀–bir sanitar-texnik jixozga to’g’ri keladigan va 2-3-jadvallardan olinadigan suv sarfi [l/s].

Bino uchun umumiy suv sarfi xisobiy uchastkalar bo’yicha suv sarflari algebrik yig’indisiga teng bo’ladi va bu kattalik

[l/sek] (2)

suv sarfini o’lchash asbobidan o’tayotgan suv miqdoriga teng.

Hisoblash uchastkalardagi trubaprovod diametri analitik usul bo’yicha quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi.

[MM] (3)

bu yerda:

- xisobiy uchastkalarda oqayotgan suvning optimal tezligi = bo’lib, magistrallarda va stoyaklarda = jixozlarga ulanuvchi trubalarda gacha olinadi. Eng optimal tezlikni = oralig’ida olish mumkin.

Diametr tanlashda qulay bo’lgani uchun ko’pincha jadvallardan foydalaniladi. Suv sarfi, optimal tezlik, 1m truba uzunligiga to’g’ri keladigan solishtirma bosim miqdori va truba diametri oralaridagi bog’lanish ko’rsatilgan bo’lib, shunga asosan suv sarfi va tezlik orqali diametr tanlanadi.

I. Maxlumki suv ta’minoti tizimida talab qilingan bosim balandligi quyidagicha aniqlanadi.

[m] (4)
.