Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта махсус талим вазирлиги

Tayanch iboralar:

1. 
   Taqriz - gazeta, jurnal janri, yangi asarni tanqidiy tahlil qilib yoziladi.
   
2. 
   Feleton - badiiy-publicistik gazeta, jurnal janri, ma’lum bir asarga kuchli tanqidiy munosabatda bo’lgan holda yoziladi.
   
3. 
   Trilogiya - bir mavzu va mazmundagi uch yirik asar.
   

Nazorat savollari.

1. Kompozitorlikdan tashqari Berlioz yana qaysi soxalarda faoliyat ko’rsatgan?

2. 
   Dasturli musiqa nima?
   
3. 
   Berliozning asosiy asarlrini sanab bering.
   

Adabiyotlar.

1. 
   B. V. Levik. Muzikalnaya literatura zarubejnix stran. M. 1987.
   
2. 
   Muzikalno -entsiklopedicheskiy slovar. M. 1990.
   

Mavzu: G. Berlioz "Fantastik simfoniya"
Reja:
1. Asarning yozilish tarixi.

2. Simfoniyaning tuzilishi, dasturi.

3. Simfoniya tahlili.


Bayoni:
"Fantastik simfoniya" musiqa san’ati tarixida yaratilgan birinchi dasturli simfoniyadir. Bu simfoniya - Berliozning shoh asari hisoblanadi. Shu simfoniyani yaratgani uchun Berliozni dasturli simfonizmning asoschisi deb atashadi.

Simfoniya mazmuni kompozitor hayotida ro’y bergan voqeani tasvirlagani uchun avtobiografik xarakterga ega. Berlioz yosh, talantli ingliz aktrisasi G. Smitsonni qattiq sevib qoladi. Ana shu ishq o’tida o’rtanib yurgan davrda shu simfoniyani yozgan. Boshda kompozitor bu asarga "Artist hayotidan bir lavha" deb nom bergan. Asarning oxirgi qismi voqealari fantastik xarakterga ega bo’lgani uchun kompozitorning do’stlari uni "Fantastik simfoniya" deb atay boshladilar va bu nom saqlanib qoldi.

Simfoniya besh qismdan iborat. Unda umumiy dastur va har bir qism uchun alohida dastur berilgan. Umumiy dastur quyidagicha:

"Yosh artist sevgilisidan rad javobini oladi va o’zini o’ldirishga qaror qiladi. Juda ko’p miqdorda uyqu dorisi ichadi. Dorining kuchi uni o’ldirishga etmaydi va chuqur uyquga soladi. Tushida doim qizni ko’radi, ishq o’tida yonadi, orzularga beriladi.

Bir balda qizni ko’rib qoladi va yana orzularga beriladi. Shaharda yura olmaydi va tog’u-toshlarga chiqib ketadi. Ammo u erda ham tinchlik topolmaydi. Rashk o’tida yonib sevgilisini o’ldiradi va uni sud qilib qatl etadilar. Narigi dunyoda arvohlar bazmida sevgilisini uchratadi".

Simfoniyada besh qism bor. Hammasiga kompozitor nom bergan.

1-qism: "Orzu-umidlar. His hayajonlar".

2-qism: "Bal".

3-qism: "Daladagi manzaralar".

4-qism: "Qatlga borish".

5-qism: "Arvohlar bazmi".

Simfoniyaning asosiy mavzusi - bu ishq muhabbat mavzusidir. Birinchi qismdayoq kompozitor juda chiroyli kuy orqali muhabbat mavzusini tasvirlagan.

Bu kuyni "Muhabbat leytmotivi" deb atash mumkin. Bu leytmotiv qiz obrazini ifodalaydi va simfoniyaning har bir qismida takrorlanib turadi.

Simfoniya musiqasi nihoyatda ajoyib. Uni eshitar ekan, tinglovchi berilgan dasturning musiqada juda to’g’ri va tushunarli qilib ifodalanganligiga amin bo’ladi. Bu asarni yaratishda Berlioz orkestr borasidagi butun bilim va tajribasini ishga solgan. Kompozitor Betxoven izidan borib barcha cholg’u sozlaridan bir xilda foydalangan. Hamma guruhlarning mavqei bir xil bo’lgani uchun simfonik orkestr ijrosi o’zining ajoyib xususiyatlari bilan ajralib turadi.