Ш,збекис тон республикаси олии ва ш рта


Стандартларнинг илмий-техник принциплари. Параметрик



Download 3,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/86
Sana22.06.2022
Hajmi3,29 Mb.
#692315
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   86
Bog'liq
МЯТА Маруза 1-18 (тула)22222222 00895

5.2. Стандартларнинг илмий-техник принциплари. Параметрик
размерлар матори.
Давлат 
стандартлаштириш 
системаси 
стандартларнинг 
6
-та 
босничини белгилайди.
1. 
Стандарт устида ишлашнинг ташкил этилиши ва техник 
топширин тузиш;
2. 
Стандарт лойихаси устида ишлаш (биринчи редакция) ва уни 
мулохазага ншйиш;
3. 
Мулохазаларни тахлил нилиш ва стандарт лойихасини охирги 
(иккичи ва кейинги) редакцияларини ишлаб чиниш;
4. 
Стандартни тайерлаш, келишув ва тасдинлаш учун бериш;
5. 
Стандартни кшриб чиниш, тасдинлаш ва найд нилиш;
6

Стандартни чинариш.
57


Стандартларнинг юьюри сифати махсулотнинг юнори сифатини 
белгилайди. Шу минёсда стандартлаш юзасидан штказилган тажрибалар шуни 
кшрсатадики, стандартларнинг юнори сифати ва самарадорлигига улар устида 
ишлаш бсничларида шарт бшдган принципларни бажариш билан эришилади.
1. 
Системалик принцпи. Техник таранниёт ва чинарилаётган 
махсулот сифатини ошириш оммавий ишлаб чинариш жараёнига системали 
ёндашиши обоектив заруратини туьдиради. Майсики шз ичига нуйидагиларни 
олади: ишлаб чинариш жараёнини бориши ва мехнат махсулини ншллашни 
таоминловчи одам мехнати; 
мехнат воситалари; 
яони ншлланадиган 
жихозларнинг тшла бирлигини, асбоблар, назорат воситалари ва х.к., мехнат 
предметлари, яони барча чинарилаётган махсулотни уни яралиш ва 
ншлланишидаги барча босничлари.
Система 
деганда шзаро боьланган элементларнинг мажмуаси 
тушунилади. Бу элементлар шз функцияларини бажарганда ншйилган мансад 
максимал самарадорлик билан бажарилади.
Система элементларининг миндорий боьлинлиги детерминланган 
ёки стохастик бшлиши мумкин. Системага кирувчи шзаро боьлин элементлар 
мажмуаси турли даражаларда уларнинг иерархик боьлинлигини нуриш 
имконини беради. Иерархик структурани, оммавий ишлаб чинариш жараёнини 
бошнаришнинг турли даражалари ташкил этади: давлат даражасида, тармон ва 
корхона даражасида.
Юнори сифатли махсулот олиш шароитларини яратиш учун 
стандартларнинг рационал системаси керак. Бу система сифат шаклланишидаги 
хамма босничларни шз ичига олиши керак: лойихалаштириш, сериялаб ишлаб 
чинариш ва тайёр махсулотни эксплуатация нилиш. Серияли ишлаб чинариш 
босничи учун стандартлар комплекси шз ичига технологик жараёнлар 
анинлиги, жихозлар, асбоблар, усуллар, назорат воситалари ва анинлиги 
стандартини олади.
2. 
Стандартларни оптималлаштириш ва таранниёт принцплари. 
Стандарт билан белгиланадиган норма, характеристика, талаб кшрсаткичлари 
дунё, фан, техника ва ишлаб чинариш даражаларига мос келиши керак. 
Интисодий, оптимал сифат кшрсаткичларига эришиш лозим бунда фанат янги 
махсулот сифатининг самарадорлиги, балки уни тайёрлаш учун кетадиган сарф 
харажатлар хам назарда тутилиши лозим, яони минимал сарф харажатлар 
эвазига максимал интисодий самарага эришиш нуктаи назаридан келиб чиниш 
керак. Бу мансадга эришишни илгарилаган ва комплекс стандартизация 
усуллари таоминлайди, найсики стандартларнинг системалилик, таранниёт ва 
оптималлаштириш принцпларига асосланган.
3. 
Стандартлаштирилаётган буюмларнинг функцияси жихатидан 
шзаро шрин алмашишини таоминлаш принцпи, уларнинг эксплуатацион 
кшрсаткичлари бшйича бир-бирлари шрнига ишлай олиши имконини 
таоминлайди. Бу принцп комплекс ва илгариловчи стандартизацияда асосий 
шрин тутади, ва шунингдек буюм ва уларга ншйиладиган техник шартларни 
стандартлаштиришда хам мухим шринга эга.
4. 
Стандартларнинг шзаро боьлинлик принцпи. Умумтехник ва 
тармонлараро стандартларнинг кшп турлари шртасида боьлинлик бшлиши
58


лозим. Комплекс стандартлаш усули кшрилаётган шу принцпнинг мухимлиги ва 
самарадорлигини исботловчи мисолдир, найсики барча турдаги стандартларга 
талуьши. Худди шундай стандартлаш сохасида барча атама ва ибораларнинг 
вдзаро боьлинликлари хам мухим ахамият касб этади.
5. 
Стандартлар устида ишлашнинг илмий-текшириш принцпи 
фанатгина амалий тажрибалари умумийлаштиришни, балки махсус назарий, 
экспериментал ва тажриба-конструкторлик ишларини хам шз ичига олади. Бу 
принцп стандартларнинг барча турларига тегишли.
6

Афзаллик принцпи (принцп предпочтителрности). Одатда 
деталлар тип шдчамлари, бирикма типлари, допуск наторлари, посадкалар ва 
бошна параметрлар 
саноатнинг кшп тармонлари 
учун 
бир вантда 
стандартланади. Шунинг учун бундай стандартлар параметрлар катталигининг 
кенг диапозонини шз ичига олади. ^ з а р о шрин босиш даражасини ошириш, 
буюм номенклатурасини камайтириш, материаллар, заготовкалар, кесувчи 
асбоб ва калибрларнинг тип-шлчамларининг доирасини ниснартириш учун, 
шунингдек заводларни самарали ва махсуслаштириш ва кооперативлаштириш, 
махсулотни арзонлаштириш учун стандартларни унификациялаш ва уларни 
ишлаб чинаришда афзаллик принцпидан фойдаланилади. 
Шу принцпга 
мувофин стандартлаштирилаётган параметрларнинг бир неча наторлари 
(масалан, 3 та ) тузилади. Танлашда шу наторларнинг биридан иккинчисини, 
иккинчисидан учинчисини афзал топиш принцпи бшйича танланади. Бу принцп 
машиналар, уларнинг нисми ва деталлари шлчам ва параметрларини 
унификациялаш ва стандартлашда штказиладиган системалаш принцпи 
сифатида мухим ахамиятга эга. Принцп афзал топилган сонлар наторини 
ншллашга асосланган.
Геометрик прогрессия иккита ншшни сонлар билан доимий бшлган 
сонлар наторидан иборат. Бу муносабат ф прогрессиянинг махражи бшлади. 
Прогрессиянинг хар бир аозоси ф да олдинги аозонинг кшпайтмаси бшлади. 
ф
!= 2
ва ф
2
=
1,6
да прогрессия нуйидаги кшринишга эга бшлади:
1-2-4-8-16-32-......
1-1,-2,5-4-6,3-.....
Демак уларнинг махражлари:
ф
1
ф
2
2 _ 4 _ 
_ 32 _ 2
1 _ 2 " .... " 16 "
1,6 _ 2,5 _ 4 _ 6,3
Т "
1,6 =
2~5 " Т
1,6
Геометрик прогрессиянинг хар бир 2 та исталган ранамининг шзи ёки 
ниймати шу прогрессия аозоси: 2-4=8; 8-4=32; 16:2=8; 8:2=4; 32:4=8. Бундай 
прогрессиянинг бутун мусбат ва манфий даражага келтирилган исталган аозоси 
хам шу прогрессия аозоси: 22=4;23=8;24=16
л/4 
=


3/8 = 2 

3
л
/64 = 4
59


ва бошналар.
Геометрик прогрессиянинг санаб утилган хусусиятларига квдра 
аозоларнинг бутун даражалари ёки нийматларидан анинланадиган боьлинлар 
хар доим натор нонуниятларига бшйсунади. Масалан, натор чизинли 
шдчамларни анинлайдиган бшлса, шу чизинлардан хосил бшдган майдон ва 
хажмлар хам унинг нонуниятларига бшйсунади.
1
сонини шз ичига олувчи ва 
ф п =
”/Г
0
га 
эга 
геометрик
прогрессиялар энг нулай хисобланади.
18О тавсияларига мувофин нуйидаги 4 та асосий шнталик афзал 
сонлар натори белгиланган - махражлар ф:
л
/
Т0 = 1 ,5 8 4 9 ~ 1,6 — 

Download 3,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish