Шуҳрат эргашев жаҳон тарихи (Янги давр. 1-қисм. Xvi–xviii асрлар)

Иккинчи боб бўйича саволлар
1. Янги давр бошларида Европада ички миграцион жараёнларнинг ку-
чайишига нималар сабаб бўлди?
2. Кундалик турмуш ва ишлаб чиқаришдаги ўзгаришлар кишилар
дунёқарашининг шаклланишига қандай таъсир кўрсатди?
3. Европада дастлабки капиталистик мануфактураларнинг пайдобўли-
ши ишлаб чиқариш ва ижтимоий меҳнат тақсимотида қандай ўзга-
ришларга олиб келди?
4. Ишлаб чиқаришдаги янгиликлар савдонинг характерида қандай ўз-
гаришларга олиб келди?
5. Капиталистик ишлаб чиқаришнинг шаклланишида янги техник их-
тиролар қандай роль ўйнади?
6. Халқаро ва ички савдонинг ўсиши қандай ижтимоий ўзгаришларга
олиб келди?
7. Янги давр бошларида аҳолининг ижтимоий қатлами ва кундалик
ҳаётида қандай ўзгаришлар юз берди?
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

56
III Б О Б. УЙҒОНИШ ДАВРИДА ЕВРОПА МАДАНИЯТИ
Уйғониш манбалари
Янги давр бўсағасида. Юз йиллар давомида итальян деҳқонлари 
ерларини экишга тайёрлаётиб, қачонлардир оппоқ ҳайкал бўлган 
мармар парчаларини топиб олишарди. Аксарият ер эгалари бун-
га эътибор беришмас, уларни кераксиз нарса деб ҳисоблашарди. 
Баъзилари, онглироқ ёки тажрибалироқлари, бу номаълум ижод 
маҳсулларини қадимшунослик ишқибозларига сотишга ҳаракат 
қиладилар. Варварлардан ва шафқатсиз вақт зарбасидан ажиб бир 
тарзда қутилиб қолган, антик давр тарихида бутунлай йўқолиб кет-
гандек туюлган бу «излар» энди янги цивилизация ўрнатилишида 
муҳим роль ўйнаши керак эди.
XV аср охири – XVI аср бошларида Ғарбий ва Марказий Евро-
панинг кўпгина мамлакатлари мисли кўрилмаган юксалишни боши-
дан кечираётган эди: ҳамма ёқда мануфактуралар пайдо бўлар, улар 
турли хил маҳсулотлар ишлаб чиқарар, савдо жонланаётган, савдо-
гарлар ва саёҳатчилар энг чекка ерларга ҳам бориб етишган, йирик 
савдо уюшмалари ва компаниялар пайдо бўлаётган эди.
Кўпгина фанларнинг муваффақиятлари ва Буюк географик каш-
фиётлар одамларнинг олам ҳақидаги тасаввурларини ўзгартириб 
юборди, маданий алоқаларни кенгайтиришга имкон берадиган янги 
уфқлар очилди.
Аслида, жамият ҳаётининг эски феодал анъаналарида ўзгариш 
юз бермаган бирон-бир соҳа қолмади, ҳисоб.
Фалсафа ва санъатда улкан тўнтариш содир этилди. Идеал излаб, 
тақлид қилиш учун сўнгги ўрта асрлар одамлари Қадимги Юнон 
ва Рим маданиятига мурожаат қилишарди. Антик меросга қизиқиш 
шунчалар кучли эдики, унутилган китоб жовонларидан, монастир 
кутубхоналаридан эски қўлёзмаларни, қадим муаллифларнинг 
асарларини юзлаб олимлар иштиёқ ва ғайрат билан ўрганишди, 
ҳайкаллар, тангалар, вайроналар, барельефлар излаб уларни тас-
вирлашга киришдилар, баъзан эса ҳаётларини хавф остига қўйиб 
уларни асраб қолдилар.
Шундай қилиб, ўрта асрлар охирида аввал унутиб юборилган 
қадимий маданият қайта туғилди ва шу билан биргаликда янги
давр – Уйғониш бўсағасида турган жамиятнинг ўзини ҳам маъна-
вий янгиланишга олиб келди.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

57