Шуҳрат эргашев жаҳон тарихи (Янги давр. 1-қисм. Xvi–xviii асрлар)

Нидерландиядаги инқилоб
Тўрт юз йил аввал халқ ҳаракатлари катта ва қудратли давлат-
да эмас, кичик, лекин ажойиб давлатда – Нидерландияда катта 
муваффақиятга эришди. Бу ерда инқилоб эски тартибларнинг янги-
си билан алмашинишига, одамлар ҳаётидаги туб ўзгаришларга олиб 
келди. Бу қандай мамлакат? XVI аср ўрталаридаги Нидерландияга 
назар ташлаймиз.
Капиталистик муносабатларнинг шаклланиши. Кема 
қатнайдиган Шельда, Маас ва Рейн дарёларининг қуйи оқимида 
ўрта асрларда Нидерландия деб аталган мамлакат жойлашганди. 
(Нидерландия «қуйида жойлашган ерлар» маъносини англатади). 
Ўн еттита нидерланд вилоятлари XVI асрда ҳозирги Бельгияни, 
Франциянинг бир қисмини, Люксембург ва Голландияни қамраб 
оларди. Бу ерда 3 миллионга яқин меҳнатсевар аҳоли яшарди. 300 
шаҳар ва 6500 қишлоқ бор эди. Нидерландияда шаҳарликлар асосан 
савдо билан шуғулланишарди. Мамлакатнинг иқтисодий ва савдо 
маркази Антверпен шаҳри эди.
Антверпен Нидерландияни дарё орқали Германия ва Франция би-
лан, денгиз орқали Англия билан боғлаб турадиган қулай йўл устида 
жойлашган эди. Антверпен кўчаларидан ҳар куни камида 2 минг сав-
до фургонлари ўтарди. Бу ерда банкнинг улкан биноси виқор билан 
турар ва итальян, португал ҳамда турк савдо уюшмалари бор эди. 
Ҳар куни ер юзининг барча мамлакатларидан келган юзлаб кемалар 
портга кириб-чиқиб туришарди. XVI асрда Антверпен Европанинг 
энг муҳим савдо маркази бўлиб қолганди. Бу мамлакат бой эди. У 
пайтлар Нидерландия нима билан шуҳрат қозонган бўлса, – моҳир 
усталар тайёрлаган нозик матолар, ўша пайтларда энг йирик бўлган 
Наюмр ва Льеж заводларида эритилган металл, Гаага ва Амстердам 
верфларида қурилган тезюрар ва яхши жиҳозланган кемалар, Ант-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

128
верпен ва Лейден босмахоналарида чоп қилинган китоблар – булар-
нинг барчаси мамлакат меҳнаткашларининг қўли билан яратилган 
эди. Асрлар давомида Нидерландия аҳолиси қирғоқ бўйи ерларини 
ўзлаштирди, уларни қуритди ва тўғонлар билан ўраб олди.
Нидерландияда янгича, капиталистик тартиб тез ривожлан-
ди. Бироқ бу илғор, ривожланган мамлакатда энг асосий ҳуқуқ – 
мустақиллик йўқ эди.