Щтисодий хавфсизлик


лий,  назорат ва бошка  йуллари



Download 5,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/59
Sana25.02.2022
Hajmi5,43 Mb.
#309233
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   59
Bog'liq
Иқтисодий хавсизлик Ишмухамедов А Э

лий, 
назорат ва бошка 
йуллари 
ахамияти ва 
уларга 
эътибор 
камайиши Узбекистон иктисодий манфаатларига жиддий зарар 
келтириши, сиёсий-иктисодий ва ижтимоий ислохотлар йулида 
Харакатни сусайтириши 
ва 
тухтатиши 
мумкин.
Иккинчидан, божхона сиёсати ички сиёсатнинг таркибий 
Кисми сифатида уз характерига кура, хукукни мухофаза килув- 
чи, яъни давлат манфаатларини, корхоналар, хужалик бирлаш- 
малари, тадбиркорлар, фукароларнинг хукукдарини химоя килув- 
чи хисобланади. У ички бозорга ташкаридан деструктив эле- 
ментлар ва сифатсиз товарларнинг кириб келишини тусади.
Божхона сиёсатининг хукукни мухофаза килувчи вазифа­
си божхона назорати воситаларидан самарали фойдаланишга 
асосланади. Унга куйидагилар киради:
- божхона назорати максадида божхона назорати зонала- 
рини ташкил килиш, божхона назоратини утказишга кумакла- 
шиш учун мутахассислар ва экспертларни жалб килиш;
- божхона органларининг мутасадди шахслари томонидан 
керакли хужжат ва маълумотларни текшириш;
- товар ва транспорт воситаларини курикдан утказиш, 
шахсий курикдан утиш, хисобга олиш ва хисооот тизимини тек­
шириш, худудларни ва вактинчалик саклаш омборхоналарини, 
божхона омборхоналарини куриб чикиш;
- божхона назоратининг танлаш тамойилини куллаш, конун­
га зид зиён келтириши мумкин булган холларнинг олдини олиш.
Учинчидан, божхона сиёсати Узбекистон ташки сиёсати­
нинг таркибий кисми сифатида мамлакатимиз ташки иктисо­
дий манфаатларини таъминлаш ва амалга ошириш максадла- 
рига хизмат килади.
Окилона йулга куйилган ва баланслашган божхона сиё­
сати миллий иктисодиётни жахон бозори конъюнктурасининг 
кескин узгаришларидан саклаб колади, жахон хужалигига ин- 
теграциялашишига кумаклашади. Бу йуналишда Узбекистон­
нинг божхона сохасидаги халкаро хамкорликда иштирок этиши 
мухим кадам булди.
Дунёда сиёсий ва ижтимоий-иктисодий шароит тез узга-
39


риб туришини инобатга олиб, Узбекистон Республикасининг 
божхона сиёсати динамик, хдрактчан, эгилувчан, шу билан бирга 
баркарор булиши керак. Буша эса уз ривожланишининг илмий 
асосланган концепциясига таянган х,олдагина эришиш мумкин. 
Божхона сиёсати концепцияси дуйидаги учта элементга асос- 
ланади:
1 .Идтисодиётдаги ахволни тахлил дилиш. Бундан одило- 
на божхона сиёсати бошланади. Тахлил макродаражада амалга 
оширилади — мамлакатнинг иктисодий ахволи, унинг бюджета, 
тулов баланси ва бошда макроидтисодий курсаткичлар асосида 
ва анид бозор даражасида — талаб ва таклифнинг узаро нисба- 
ти, миллий ва хорижий таклиф, сифатли товарлар, ракобат асо­
сида. Тахлил дилишда хал этилмаган муаммолар аникланади, 
уларни ечиш зарурлиги, салбий ходисаларни бартараф этиш ёки 
этмасликнинг мукобил окибатлари бах,оланади.
2.Мадсадларни тахлил дилиш. Бу тахлил барча имкони- 
ятларни анидлашдан, яъни мадсадларни каталогга киритишдан 
бошланади. Бундан сунг хар бир максаднинг тавсифи аникла­
нади: у дасглаоки, кейинги ёки охирги, микдорий ёки сифат, диска 
ёки узод муддатли максадларга киради. Баъзи бир максадлар 
бир вактнинг узида турлича тавсивфларга эга булиши мумкин, 
бундай х,олда мавжуд ах,вол нудтаи назаридан улардан энг асо- 
сийларини ажратиш керак.
3.Божхона тартибга солиш воситаларининг дулланили- 
шини тахлил дилиш. Божхона сиёсати концепциясини ишлаб 
чидишда алохида тартибга солиш воситаларининг дулланилиш 
шартларини, уларнинг максадга мос келишини, алохида восита- 
ларнинг турри келиш даражасини, воситалар самарадорлигини 
ва уларнинг кераклигини тулик асослашни аниклаш мухим аха- 
мият касб этади.
Гап шундаки, божхона томонидан тартибга солишда бир- 
бирини тулдириб турадиган ва шу билан бирга турли асосга эга 
икки хил восита — идтисодий ва маъмурий воситалардан фой- 
даланилади. Маъмурий воситалар хукумат томонидан дабул 
килинадиган дарорларга асосланади. Улар молиявий рагбатлан- 
тириш чоралари ёки моддий манфаатдорлик ва жарима санкци- 
ялари билан 
оорлид
булмайди, яъни улар товар ва капиталнинг 
идтисодий шароитини эмас, балки улар харакатининг ташди 
имкониятини анидлаб беради. Классик маъмурий тартибга со­
лиш воситалари уч турга булинади: тадидлаш, рухсат бериш 
ва мажбурлаш. Масалан, давлат органлари у ёки бу товар (дурол, 
алкогол, дори-дармон) импортини тадидлаб дуйиши мумкин, 
ташди идтисодий фаолият иштирокчиларини божхона назора-
40


тидан утишга мажбурлаши мумкин ва х,.к.лар такиклаш, рух- 
сат бериш ва мажбурлаш, лицензиялар бериш, цонунларни цаоул 
Килиш оркали амалга оширилади.
Маъмурий ёки нотариф йиримлар ва соликларни тартибга 
солиш усулларига куйидагилар киради:
-ташки иктисодий битимларни лицензиялаш ва квоталаш;
- товар утиши билан борлик чекловлар;
-товарни сертификациялаш;
- импорт учун туловлар режимига куйилган чекловлар;
- миллий, таркибий, техник ва санитария талаблари билан 
борлик чекловлар;
- импорт операцияларида давлатнинг иштироки билан 
борлик чекловлар.
Тартибга солишнинг иктисодий усулларига, аввало бож­
хона божи хамда экспорт ва импорт товарларини соликка тор- 
тиш усуллари киради. Улар бозор муносаоатларини шаклланти- 
риш шароитида марказий урин эгаллайди.
4.5. Божхона конунчилиги янгиликлари
Олий Мажлис белгиланган тартибда кабул килган конунлар 
ва бошка норматив хужжатлар Узбекистон Республикаси худудида 
юкори юридик кучш эга. Улар сузсиз бажарилиши керак. Давлат 
ва унинг конунлари халк иродасини ифода этади ва унинг манфаат- 
ларига хизмат килади. Давлатнинг барча бошка органлари, шу 
жумладан, Божхона конунлари хамда жамоат ташкилотларининг 
норматив хужя«атлари ана шу конунларга мос булиши шарт.
Цонунда белгиланган хукукий-норматив хужжатлар уз 
мохияти билан конституциявий ва жорий конунлардан иборат. 
Конституциявий конун кабул килинган конуннинг мазмуни, 
вазифаси ва принципларини аншугаб беради.
Узбекистон Респушшкаи Вазирлар Махкамаси 2002 йил 
6 майда «Узбекистон Республикаси худудига жисмоний шахс­
лар томонидан товарлар олиб киритилишини тартиблаш хдки- 
да»ги коиунни кабул килди. Донун кабул килиниши билан бу 
жараёнга бир канча узгартишлар киритилди, жу^младан:
Ташки Савдо Агентлиги (ТСА) таркибидаги барча хо- 
димлар икки категорияга — юридик ва жисмоний шахсларга 
ажратиладиган булди;
- тижорат максадида импорт товарлар билан шурулла- 
нувчи жисмоний шахслар, албатта, хокимият руйхатидан утиб, 
импорт-экспорт операцияларини бажариш ХЗ'ДУКИ учун пати- 
ент олишлари керак;
41


- бундай жисмоний шахслар учун ялпи божхона тулови, 
биргина божхона тулови (БГГ) киритилади. Импорт божхона 
божи, душилган киймат 
солири
ва жисмоний шахслардан йи- 
fhm 
урнига ББТ киритилади;
- жисмоний шахслар томонидан киритилаётган товарлар 
устига дуйилган акциз 
солири
ставкаси ва уни тулаш тартиби, 
юридик шахслар билан бир хил тартибда амалга оширилади;
- божсиз киритик меъёри кулланмаган товарнинг божхо­
на кийматидан ББТ ундирилади;
- ББТ ставкаси миддори товарнинг куринишига, унинг ТСА 
кодига ва дайси давлатники эканлигига 
оорлид
эмас;
- ББТ ставка микдори:
- 50% озид-овдат товарлари учун;
- 90 % озид-овдат товарларидан танщари товарлар учун;
- тижорат максади учун киритилаётган ун махсулотлари- 
дан ноль ставка.
Бу донунни амалга ошириш максадида Давлат Божхона 
Кумитаси хамда (ДБЦ) манфаатдор вазирликлар ва ташкилот- 
лар хамкорлигида учта норматив хужжат ишлаб чикди ва тас- 
дидланди:
• жисмоний шахслар томонидан Узбекистон республика­
си чегарасидан утказиладиган товарлар жойлаштирилишини 
анидлаш тартиби холати (адлия вазирлигида 1146-радам билан
2002 йил 7 июлда руйхатдан утказилган);

Download 5,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish