Шошилинч педиатрия экстремал тиббиёт асослари билан

Жароҳат оғирлиги шкаласи бўйича беморни баҳолаш 
Кўрсаткич
Градация 
Балл 
Нафас сони 
10 - 24 
4 
25 - 35 
3 
36 дан кўп 
2 
1 - 9 
1 
Нафас олмаяпти 
0 
Нафас ҳаракатлари 
Одатдагидек 
1 
Ретракцияли ѐки нафас 
олмаяпти 
0 
АҚБ 
90 дан ортиқ 
4 
70 – 89 
3 
50 – 69 
2 
0 - 49 
1 
Периферик пульс йўқ 
0 
Капилляр синама 
2 сониядан кам 
2 
2 сониядан кўп 
1 
Қайта қизармаяпти 
0 
Глазго шкаласи бўйича баҳолаш (бал 
14 – 15 
5 

---

107 
Жаъми баллар
16 15 14 
13 12 11 10 9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
Яшаш % и 
99 98 96 
93 87 76 60 42 
26 
15 8 
4 
2 
1 
0 
0 
Жароҳат шкаласи таҳлили 
Агар бемор 8 баллдан кам йиғса, унинг аҳволи мукаммал кузатувни ва агрессив давони 
талаб қилади
Болаларда жароҳат шкаласи
 
+ 2 
+ 1 
- 1 
Вазн (кг) 
20 дан кўп 
10 - 20 
10 йўқ 
Нафас 
Меъѐрий
Сақланган
Йўқ
АҚБ 
90 дан ортиқ 
50 -- 90 
50 дан кам 
Ҳуш 
Қоронғилашган
Сопор
Кома
Очиқ жароҳатлар 
Йўқ
Кам сонли 
Катта /тешиб ўтувчи
Суяк жароҳати 
Йўқ
Ёпиқ
Очиқ/кўпламчи 
жароҳат
Болалар жароҳатини баҳолашнинг қайта кўриб чиқилган шкаласи 
Глазго шкаласи 
бўйича баллар 
йиғиндиси 
АҚБ* 
Нафас сони 
Баллар 
13 – 15 
90 дан кўп 
10 - 29 
4 
9 – 12 
76 – 89 
29 дан кўп 
3 
6 - 8 
50 – 75 
6 – 9 
2 
4 – 5 
1 – 49 
1 – 5 
1 
3 
0 
0 
0 
*Агар монометрда болалар тасмаси бўлмаса: 
+2 –пульс билак артериясида аниқланади 
лар) 
 
11 – 13 
4 
 
8 – 10 
3 
 
5 – 7 
2 
 
3 - 4 
1 
 
0 - 3 
0 

---

108 
+ 1 – пульс сон артериясида аниқланади 
- 1 – пульс аниқланмайди 
Болалар жароҳати шкаласи таҳлили 
Агар бола 8 баллдан кам тўпласа, унинг аҳволи мукаммал кузатувни ва агрессив 
давони талаб қилади
 
Физикал кўрув
Бемор бошининг сочли қисмидан, то бармоқ учигача жароҳат белгиларини аниқлаш учун 
текширилади: 

қон кетиш 

оғриқ 

ѐрилиш 

шилиниш 

ѐриқ 

лат ейиш 

гематома 

деформация 

парез 

паралич 

чиқиш 

синиш 
Зарур бўлса, синиш ва чиқишларда иммобилизация амалга оширилади. 
Анамнез йиғиш
Анамнез йиғиш - жароҳат сабабини билиш, яширин жароҳатни аниқлаш, жароҳат 
оғирлигини баҳолаш ва шошилинч ѐрдам тактикасини белгилаш имконини беради. Агар 
бемор ҳушида бўлса, анамнез юқоридаги босқичларни бажариш пайтида йиғилади. Агар 
беморда ҳушнинг чуқур бузилиши кузатилса, бу босқич аҳволи яхшилангандан кейин 
ўтказилади. Анамнез йигишда «КАДООЁМ» схемасидан фойдаланиш мумкин(касаллик,
аллергия, дори препаратлари,
о
перация,
о
хирги еган овқати, суюклиги, шифохонагача 
бўлагн босқичда кўрсатилган 
ѐ
рдам ва унинг самараси, жароҳатланиш 
м
еханизми). 
Анамнез йиғиш бизга нафас ва юрак қон томир тизими касалликлари, остеопороз, ўсма,
аввалги синишлар каби керакли маълумотларни бериб, жароҳат оғирлигини баҳолаш учун 
ўта муҳимдир. 

---

109 
Ёрдам кўрсатиш
Ёрдам кўрсатиш тамойиллари: 

Ташқи қон кетишни тўхтатиш. Энг самарали усул-босиб турувчи боғлам қўйиш. 
Жароҳат дока билан ѐпилиб, устидан эластик бинт сиқиб боғланади. Агар қон 
кетиш давом этса, биринчи эластик бинт устига иккинчиси сиқиб боғланади. Яна 
қон кетиши тўхтамаса, иккинчи қават олиб ташланиб, учинчи қават қўйилади. Қон 
тўхтатувчи жгутлар ва қисқичлардан фойдаланиш тавсия этилмайди. Бу 
усулларнинг кўпинча нотўғри қўлланилиши оқибатида оғир асоратлар келиб 
чиқиши мумкин. Агар жгут қўйилган бўлса, жароҳатга ишлов бергандан кейин уни 
олиб ташлаш мумкин бўлади. Агар қисқич қўйилган бўлса, уни махсус ѐрдам 
кўрсатилгунча қолдириш лозим. 

Пневматик мосламалар. Баъзи ҳолларда оѐқ-қўллар шикастланганда боғлам устига 
пневматик шина қўйиш мумкин. Ҳаво ҳайдаш деярли ҳамиша веноз қон 
кетишининг тўхташига олиб келади ва кўп ҳолларда артериал қон кетишини 
тўхтатади. Кўп микдорда қон йўқотиш ва артериал гипотония билан кечувчи оѐқ ва 
чаноқ жароҳатларида шокка қарши пневматик шиналар самарали ҳисобланади. 
Максимал ҳосил қилинган босим – 100мм. см. уст. га тенг. Костюм нафақат қонни 
тўхтатади, балки чаноқ ва узун найсимон суяклар синганда иммобилизацияни 
таъминлайди хамда оѐқларга қон келишини камайтиради. Жароҳатдан кейинги эрта 
босқичларда пневматик костюм қўлланилганда АҚҲ(ОЦК) 1000-1500 мл га ошади. 
Агар костюм нафасни қийинлаштирса, қориндаги тасмани бўшатиш мумкин. 

АҚҲ ни тўлдириш. 

Оғир ацидозни даволаш. 

Юрак етишмовчилигини даволаш