Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

Badiiy  publitsistika 
-   hayotni  adabiyot  nuqtai  nazaridan  yorituvchi 
ijtimoiy-ijodiy faoliyat hisoblanadi.  Bunda obraz va  obrazlilik  asosiy  o‘rin  tutadi. 
Publitsistikaning  badiiy  turiga  oid  janrlar  lavha,  ocherk,  esse,  feleton  va 
pamfletdan iboratdir.
Lavha 
-   arabcha  so'zdan  olingan  bo'lib,  biror  narsa  yozilgan  taxtacha, 
ko‘rinish,  manzara  degan  ma’noni  bildiradi.  Lavha  publitsistikaning  kichik 
janrlaridan  biri  boiib,  aslida  informatsion  -xabardor  etuvchi  janrdir.  Uning 
vazifasi  hayotdagi  biror  fakt,  voqea  va  hodisa  haqida  xabar  berish,  o'quvchiga 
tanishtinshdan iboratdir.
Ocherk 
-   badiiy  publitsistikaning  asosiy  janrlaridan  biridir.  Ocherk 
so‘zining  Lug‘aviy  ma’nosi  ruscpha  «чертить,  очерчивать»  so‘zidan  olingan 
bo‘lib,  «chizmoq,  atrofiga  chiziq  tortmoq»  degan  ma’noni  bildiradi.  Ocherk
96

---

muayyan muddao asosida mushohada qilingan faktlar, voqea va hodisalarning eng 
muhim  belgilarini,  kishilar  harakatidagi  eng  asosiy  xususiyatlarini  badiiy 
publitsistik  aks  ettiradi  va  o‘quvchida  yaxlit  tasawur,  muayyan  tushuncha  hosil 
qiladi.  Ocherkning badiiy talabi undagi voqeylikning obrazli tasviri, inson qiyofasi 
va ichki  dunyosi, mehnati  va intilishlari, yaratuvchilik faoliyatmi badiiy vositalar 
bilan  jonlantirib  tasvirlashdan  iborat  boiib,  uning  publitsistik  jihati  muallifning 
voqea  va  hodisalar,  unda  ko'tarilgan  muammolai'  haqidagi  fikr-mulohazalari, 
chiqarilgan xulosalardan iboratdir.
Esse  -   badiiy  publitsistikaning  o ‘ziga  xos janrlaridan  biri.  Esse  so‘zining 
Lug‘aviy  ma’nosi  fransuzcha  «tajriba»  degan  m anoni  bildiradi.  Esse  orqali 
insonning  hayotdan  olgan  tajribalari,  fikr-mulohazalari  aks  ettiriladi.  Esse  ko‘p 
qirrali janr b oiib u ilmiy, tarixiy va publitsistik ko‘rinishga ega boiishi mumkin.
Esse  o‘ziga  xos  ko‘p  qirrali,  murakkab  janr  boiganligi  uchun  u  ko‘proq 
yozuvchilar,  olimlar,  mutaxassislar  tomonidan  yoziladi  va  odatda,  adabiy-badiiy 
nashrlarda eio n  qilinadi.
Feleton 
—  fransuzcha  so‘zdan  olingan  b oiib,  «varaqa»  degan  ma’noni 
beradi.  Feleton  hajviy  publitsistikaning  alohida janri.  U  ijtimoiy  hayotda  muhim 
o ‘rin  tutadi.  Vazifasi  -   jamiyat  ijtimoiy-siyosiy,  iqtisodiy,  ihlab  chiqarish  va 
madaniy  ma’naviy  hayotining  barcha  tomonlarini  qamrab  olgan  holda  undagi 
kamchilik, nuqson, ijtimoiy illatlami fosh etib tanqid qiladi.
Pamflet 
-   hajviy  publitsistikaning  eng  muhim  janrlaridan  biridir.  Pamflet 
yunoncha  so‘zdan  olingan  b oiib  o ‘t  qo‘ymoq,  yondirmoq  degan  ma’noni 
bildiradi.  Pamflet  ham  feleton  singari  hayotdagi  biror  ijtimoiy  illatni  voqea 
muammoni  biror  shaxsga  bagishlanadi.  Xullas,  davriy  nashrlarda  bu  janrlami 
yoritilishida OAV xodimlarining hamda jumalist, 
y o z u v c h ila m in g  
o‘z o‘rni bor.