Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

UO‘K 81’42:070(075.8) 
KBK 76.01ya73
ISBN 978-9943-13-747.-9 
© S.Shomaksudova, M.Israil, 2018
© “IQTISOD-MOLIYA”, 2018

---

SO‘ZBOSHI
Mazkur o‘quv qo‘llanma “OAVda yozma matn. Nutq va munozara” fanidan 
“5220100  -  Jumalistika  (OAV  faoliyati)”  ta’lim  yo‘nalishi  uchun  mo‘ljallangan. 
“OAVda  yozma  matn.  Nutq  va  munozara”  fani  o‘quv  qo‘llanmani  majmuasini 
yaratishda  yetakchi  xorijiy  OTMlari  o‘quv  dasturlariga  asosiy  adabiyotlar 
ro‘yxatiga  kiritilgan  “D.S.  Malik  C++  Programming:  L.  Kessler,  D.  McDonald. 
When Words Collide:  A Media Writer’s Guide to Grammar  and  Style.  Thomson, 
USA,  2008”,  “Irving  Fang,  Writing  Style  Differences  Newspaper,  Radio,  and 
Television  News.  USA,  2012.”  adabiyotlardan  foydalanildi. 
Innovatsion 
pedagogik texnologiyalami qo‘llagan holda auditoriyada va auditoriyadan tashqari 
(mustaqil) o‘rganishga mo‘ljallangan materiallar keltirilgan.
“OAVda  yozma  matn.  Nutq  va  munozara”  fani  “5220100  -  Jumalistika 
(OAV  faoliyati)”  ta’lim  yo‘nalishi  o‘quv  rejasiga  asosan  1-8-semetrlarda 
o ‘qitiladi.  1-semestrda  fanning  predmeti  va  vazifalari,  ommaviy  nutqqa 
tayyorgarlik,  notiq  imiji,  muloqot:  turlari,  tavsifi  va  tasnifi,  radio  va 
telemuloqotning  o‘ziga  xosligi,  bahslashish  tasawurini  yaratish:  munozara  va 
mulohaza usullari,  so‘z ustida ishlash,  sarlavha:  turlari, vazifalari, sarlavha tanlash 
mahorati  haqida  umumiy  tushunchalar,  m a’lumotlar  keltirilgan,  namunaviy 
misollar  asosida  tushuntirilgan.  2-semestrda  OAVda  yozma  matn,  mediamatnlar 
tuzilmasi,  maqola  qanday  yoziladi,  yangilik  relizlami  yozish,  shov-shuv 
(sensatsiya)li materialni yozish masalalari ко‘rib chiqiladi.
Ushbu  o‘quv  qo‘llanmada  “OAVda  yozma  matn.  Nutq  va  munozara” 
famning  inazmuni,  predmeti  va  metodi,  so‘z  ustida  ishlash,  sarlavha:  turlari, 
vazifalari,  sarlavha  tanlash  mahorati,  OAVda  yozma  matn,  mediamatnlaming 
janriy-uslubiy  xususiyatlari,  mediamatnlar tuzilmasi,  grammatika -   SVOT  tahlil, 
OAV 
matnlarining  grammatik  tuzilishi,  mediamatnlarda  so‘z  turkumlarining 
ifodalanishi,  OAV  matnlarining  asosiy  sintaktik  birliklari,  sodda  gap:  OAV
3

---

matnida  tuzilmaviy  jihatlari,  mediamatnlarda  qo‘shma  gaplardan  foydalanish, 
ritorik gaplar, funksional uslublar matn ta’sirchanligini  ta’minlovchi  omil  sifatida, 
OAV  materiallarida  uslubiy  maromlaming  buzilishi,  leksikaning  uslubiy 
imkoniyatlari,  muharrirlik faoliyati, mutaxassis uchun tahrir jarayoni, adabiy asar 
dizayni,  iqtibos,  izoh,  ilova  va  boshqalar  tahriri,  matbuot,  radio  va  telematnlar 
tuzish  texnologiyasi,  so‘z  qo'llash,  qisqa va  lo'nda  ifodalash,  notiqlik  san’ati  va 
nutq  madaniyati  maqsadi  va  vazifalari,  notiqlik  san’atida  mavzu  tanlash  va 
maqsadni  belgilasli,  ommaviy  nutqqa  tayyorgarlik,  notiq  imiji,  muloqot  talari, 
tavsifi  va tasnifi, radio va telemuloqotning  o‘ziga xosligi,  bahslashish  tasawurini 
yaratish:  munozara  va  mulohaza  usullari  va  shu  kabi  mavzular  uzviylik  va 
uzluksizlik  nuqtai  nazaridan  mantiqiy ketma-kedikda  o‘z  aksini  topgan.  “OAVda 
yozma  matn.  Nutq  va  munozara”  fanini  chuqur  o‘rganish  tegishli  sohalar 
muammolarini hal qilishdamuhim rol o‘ynaydi.
Ushbu  o‘quv  qo‘llanma  fanni  o'qitislida  foydalaniladigan  interfaol  ta’lim 
metodlarmi inobatga olgan holda ma’ruza materiallari (ma’ruza matni, adabiyotlar 
ro‘yxati,  mustaqil  ta’lim  mavzulari,  glossariy,  keyslar  banki,  nazorat  savollari  va 
test  savollari)  va  amaliy  mashg'ulotlar  materiallari  (amaliy  topshiriqlar,  namuna, 
adabiyotlar ro‘yxati,  tarqatma materiallar,  keyslar  banki,  test  savollari)dan  tashkil 
topgan.
4

---