Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

maqolaning  10% i ajratiladi.
Har qanday nutq (matn bam) kamida quyidagi to‘rt umumiy tamoyil asosida 
yuzaga keladi:
1.  Tushunilganlik,  fahmlanganlik.  Bu  tamoyilga ko‘ra  nutqdagi  so'zlar,  so‘z 
birikmalari ham,  tugal  fikr ifodalovchi  ifodalar,  tizimlar ham muayyan  nominativ, 
kommunikativ  mazmunga  ega  va  izchil  tartiblangan  boMishi  lozim.  Gap  nima 
haqida  ketayotganligi  nutq  sohibining  o‘zi  uchun  ham,  iste’mol  ahli  uchun  ham 
aniq va ravshan anglashilib turishi kerak.
2.  Maqsadga yo‘naltirilganlik,  asoslanganlik.  Tugal  ifodalar  izchil  tuzilmalar 
tizimi  (umuman,  nutqlar matning  tarkiblanishi)  muayyan  bir maqsadni  (umuman, 
muloqot ehtiyojini) nazarda tutishi zarur.
3. 
Nutq vaziyati talablariga muvofiqlik. Har qanday nutq, matn aloqa vaziyati 
talablari  asosida  tarkiblanishi,  so‘z,  ifoda nutq  iroda  etilayotgan  yoki  matn  insho
134

---

qilinayotgan  sharoitning  (aloqa  sohasi,  o‘mi,  vaqti,  kimga  qaratilganligi  kabilar)
4.