Шөлкемлестириў илажлары

VI-бап. Техникалық илажлары.
§1. Техникалық илажлар. Өшириўлер: 
132. Кернўлик алыўды талап етилетуғын жумыста жумыс орнын таярлаў ушын төмендеги 
тəртипте техникалық илажлар орынланыўы тийис:
тийисли өшириўлер əмелге асырылып ҳəм коммутацион аппаратуралардың өз бетинше 
ямаса қəтелесип қосылып кетиўине иркиниш жасайтуғын илажлар қабыл етиў;
қадаған етиўши плакатларды аралықтан басқарылатуғын коммутацион аппара-туралары 
гилти ҳəм привод тутқаларына кыстырыў;
адамларды электр тоги урыўынан қорғаў ушын жерге жалғаныўы тийис ток өткериў-ши 
бөлекшелерде кернеўлик жоқлығын тексериў;
жерге жалғағыш орнатыў;
керек деп табылған жағдайларда жумыс орнын қоршалаў ямаса кернеўлик астындағы ток 
өткериўши бөлекшелерди қоршалаў ҳəм қоршалаўларға қəўипсизлик плакатларын 
қыстырыў.
133. Кернўлик алыўы тийис, ток өткериўши бөлекшелерде жумыс ислегенде, өширилиўи тийис:
жумыс өткерилиўи тийис ток өткериўши бөлекшелер;

---

21
ҳəрекеттеги қағыйданың №2 қосымшасында көрсетилген аралыққа жүк көтериўши 
механизм ҳəм адамлардың жақынласыўы мүмкин болған қоршалмаған ток өткериўши 
бөлекшелер.
Өширилген ҳаўа линияларда жумыс ислегенде, усы ҳаўа линиясының элементлериниң 
жақынласыў мүмкиншилиги, басқа кернеўлик астындағы ҳаўа линиясының ток өткериўши 
бөлекшелерине ҳəрекеттеги қағыйданың №2 қосымшасында көрсетилген аралықтан аз 
аралыққа жақынласқанда, кейинги ҳаўа линиясы өширилиўи тийис. Оңлаў жүргизилип 
атырған ҳаўа линиясына биргеликте асылып турған байланыс линиясыда өширилиўи тийис.
134. 1000 В жоқары электр үскенелери ҳəр бир тəрепинен, коммутацион аппаратурасы арқалы 
жумыс орнына кернеўлик берилиўи мүмкинлигинен сым ҳəм шинаны алып таслап яки 
босатып алыў менен, разъединительлерди өшириў, сақлағышларды алыў, сондай-ақ 
күшлениў өширгишлерин ҳəм ажыратқышларды өшириў арқалы көринерлик узик болыўы 
тийис.
Кернеўлик трансформаторы ҳəм күш трансформаторының жумыс ислеўи ушын байланыслы 
ажыратылған электр үскене бөлимшеси 1000 В қа дейинги кернеўлик тəрепиненде, кейинге 
өткериў трансформациясын болдырмаў ушын өширилиўи тийис.
135. Жумыс орнын таярлаў барысында қол менен басқарылатуғын күшлениў өширгишлери ҳəм 
разъединителлер өширилгеннен кейин шунт бериўши жалғаўлардың жоқлығы ҳəм олардың 
өшкенлигин жоқарыға қарап исеним қабыл етиўи тийис.
136. 1000 В жоқары электр үскенелеринде коммутацион аппаратлардың өз бетинше яки 
қəтелескенликтен қосылып кетиўинен, жумыс орнына кернеўлик берилиўиниң алдын алыў 
ушын төмендеги илажлар қабыл етилиўи тийис:
ажыратқышлардың (отделителлердиң), разъединителлердиң, күш өширгишлердиң привод 
тутқалары өшик жағдайда механикалық қулып пенен қулпырылыўы тийис;
бир полюслы разъединителли электр үскенелерде, олардың қəтелескенликтен қосы-лып 
кетиўиниң алдын алыў мақсетнде разъединитель пышақларына қəнийгелестирил-ген 
диэлектрик қалпақлар кийгизиўге рухсат етиледи; 
оператив штанга жəрдеминде басқарылатуғын разъединителлерде, стационар қорша-лаўлар 
механикалық қулып пенен қулпырылыўы тийис; 
аралықтан басқарыўға ийе коммутацион аппаратлар приводлары, күш ҳəм басқарыў 
шынжырларынан өширилген, ал пневматик приводлар буннан басқа қысылған ҳаўаны алып 
барыўшы трубопроводтың жаўылыўы ҳəм задвижка механикалық қулыпқа қул-пырылыўы, 
қысылған ҳаўаны шығарыў клапанлары ашық жағдайда қалдырылыўы тийис. Пружиналы 
ҳəм жүк пенен ислеўши приводларда, өшириў жүги ямаса өшириў-ши пружиналар жумыссыз 
жағдайға келтирилиўи керек. Шығарылатуғын тележкаға ийе комплект бөлистириў 
үскенесиндеги коммутацион аппаратуралардың қəтелесиўден қосылып кетиўиниң алдын 
алыў илажлары ҳəрекеттеги қағыйданың 243, 244-бəндле-
рине мас қабыл етилиўи тийис. 
137. 1000 В жоқары электр үскенелеринде жумыс алып барылатуғын ток өткериўши 
бөлек-шелериниң ҳəмме тəрепинен, қол менен ислеўши приводлы коммутацион 
аппаратура-ларды өшириў арқалы кернеўлик алынады, схемада сақлағыш бар болса ол 
алынады. Схемада сақлағыш жоқ болса коммутацион аппаратлардың қəтелесип қосылып 
кетиўи-ниң алдын алыў илажлары қабыл етилиўи тийис. Шкаф қапысы ямаса тутқасы 
қулпырыўы, кнопкалар жабылыўы коммутацион аппаратуралары контактлары арасына 
изоляциялаўшы накладка қойылыўы ҳəм басқалар, аралықтан басқарылытуғын 
комму-тацион аппаратлар арқалы кернеўлик алынғанда, қосыўшы катушкалар өширилиўи 
тийис. Егерде аппараттың конструктив ислениўи ҳəм жумыс характери имканият бере-туғын 
болса жоқарыда көрсетилген илажлар, жумыс жүргизилетуғын үскенелерден яки 
коммутацион аппаратлардан, кабель, сымларды жаздырыў ямаса шиналарды алып тас-лаў 
менен алмастырылыўы мумкин.
138. Кабельди, сымды жаздырыў ямаса шиналарды алып таслаўды, жумыс орнын таярлаўда 
нəўбетшиниң ямаса тез-ара оңлаў исшиси бақлаўы астында, III-топарға ийе тез-ара оңлаў 
исшиси орынлаўы мүмкин.

---

22
Жумыс орнына жақын жердеги ток өткериўши бөлекшелерге тийип кетпеўи мүмкин-лиги 
болса, кернеўлик алыныўы тийис яки қоршалаўы керек.
139. Контактларын көриў мүмкин емес 1000 В дейинги коммутацион апаратлардың өшкен-лик 
жағдайы (шықпайтуғын автоматлар, пакетлер, выключатель, жабық исленген ру-бильниклер) 
оларда кернеўлик жоқлығы, олар зажиминде яки шығыўшы шиналарында, сымларда ямаса 
электр үскенелерде тексерилиўи менен анықланады.