Шөлкемлестириў илажлары

§3. Ислеп турған ҳаўа линияларының кесискен жерлеринде бағаналар 
аралығындағы ислеп турған ҳаўа линиясы тәсиринен пайда болған 
кернеў астында болған тармақлардағы көп шынжырлы ҳаўа линия 
өширилген бир шынжырындағы ҳәм ҳаўа линия фазаларындағы 
жумысларды орынлаў.
340. Сымларды монтажлаў ҳəм алмастырыў ўақтында оны бир тегис силтеместен жайып оның 
тар-тыўшы арқанын сондай бағытландырыў керек онда асылып турған сым кернеў астында 
турған сымға жақынласпаслығы ҳəм илинбеслиги шəрт.
Асылып турған сымды алды ҳəм арқасына тартып турыўшы арқанлар өсимлик ямаса 
сентетик талалардан таярланған болып олардың узынлығы минимал ҳəм тартылыўы бос 
болмаслығы керек.
Ислетилип атырған лебедка ҳəм полат арқанлар жерге жалғанған болыўы керек.
341. Сымларды асыў ҳəм алмастырыў ўақтында ҳəр бир барабандағы сымларды жайыўдан 
алдын сым жерге жалғаныўы зəрүр. Сымларды тиккелей барабанда жерге жалғаў шəрт емес.
Телескопик вышкада (гидравлик көтергиште) турып сымларда жумыс ислеў ўақтында 
минарадан жумыс майданшасы потенциалын теңлестириўге мөлжелленген арнаўлы штанга 
жəрдеминде кесе кесими 10 мм
2
тан кем болмаған жумсақ мыс сым менен сымға жалғаныўы 
керек, телескопик вышканың өзи болса жерге жалғаныўы шəрт. Онда ҳаўа линия сымы 
жумыс орнына жақын турған бағана ямаса еки бағана аралығында жерге жалғаныўы керек.
Телескопик вышкадағы жумыс майданшасы менен сым бир-бирине жалғанғаннан кей-ин 
жерде турып минара корпусына тийиў, минара кабинасына кириў ҳəм оннан шығыў қадаған 
етиледи.
Металл арқанларды үзликсиз арқан сыпатында ислетиў қадаған етиледи.
342. Анкер бағанадағы сым түйинлерин сол бағанадан кейинги анкерли бағанағаша болған анкер 
аралығындағы сымларды илдириў менен байланыслы жумыслар тамамланғаннан кейин 
жалғаў керек.
110 кВ ҳəм оннан жоқары кернеўли ҳаўа линиялы анкерли бағаналардағы түйинлерди 
жалғаўдан алдын ол сымға ямаса тартып турыўшы изоляцион асылыўға ең көби менен 
төртинши изоляторға беккемлениўи, 35 кВ ҳəм оннан пəст кернеўли линияларда болса тек 
сымларға беккемлениўи шəрт.
343. Егер еки бағана аралығындағы сымлар кернеў астында болған басқа ҳаўа линиясы менен 
кесискен болса сол бағана аралығындағы сымларда жумыс ислеў ушын, жерге жалғағышты 
жумыс исленип атырған бағанаға орнатыў зəрүр.
Егер усы бағаналар арасында таза сымлар илдирилсе (асылса) ямаса ескиси алмасты-рылса 
ол жағдайда кесискен жердеги тазадан илдирилип атырған ҳəмде алмастырылып атырған 
сымлар ҳəр еки тəрепинен жерге жалғанған болыўы керек.

---

45
344. Ҳаўа линияға хызмет көрсетиўши хызметкерлер усы электр тармағы өширилгеннен соң 
кернеў астындағы қоңсы электр тармақтың тəсиринен пайда болатуғын кернеў астында 
болатуғын ҳаўа линия дизими менен танысқан болыўлары керек.
345. Өширилгеннен соң кернеў астындағы қоңсы электр тармағы тəсиринен пайда бола-туғын 
кернеў астында қалған ҳаўа линия сымларында жерде турып ҳəттеки сымды жер-ге түсирип 
сымларға тийип исленетуғын жумысларда электр қорғаў əнжамлары (қол-ғап, штанга) 
қолланылыўы ямаса бул сым потенциалын теңлестириўши сым менен металл майданшада 
турып ислеўи тийис.
Сымға тийип исленетуғын ҳəр бир жумыс орны жақынындағы жерге жалғағыш қойыў 
шəрти менен электр қорғаў əнжамларын ҳəм металл майданшасын пайдаланбастан жерде 
турып жумыс ислеўге рухсат етиледи.
346. Ислеп турған қоңсы электр тармағы тəсиринен пайда болатуғын кернеў астындағы тармаққа 
сымларды монтажлаў ҳəм тартыўда исленетуғын полат арқанлар дəслеп тартыўшы 
меха-низмге беккемлениўи ҳəм потенциалларын теңлестириў ушын сымға жалғанған 
усын-дай сол жерге байлағышқа байланыўы керек. Соннан кейин полат арқанды сымға 
жалғаўға рухсат етиледи. Полат арқан ҳəм сым олардың потенциаллары теңлестирил-геннен 
кейин бир-биринен ажыралыўы мүмкин.
347. Ислеп турған қоңсы электр тармағы тəсиринде пайда болатуғын кернеў астындағы ҳаўа 
линияның монтаж жумысларында (сымларды көтериў, тартыў, бағаналар арасын-дағы 
сымларды илинип турыўын өлшеў ҳəм сымларды узатыў роликлеринен қысқыш-ларға алып 
беккемлеў) сым жайылып атырған анкерли бағанада, тартылып атырған, сым өткерилип 
атырған ақырғы анкерли бағанада ҳəм сым илиниўи керек болған ара-лықтағы ҳəр бир 
бағаналарда сымлар жерге жалғаныўы керек.
Аралық бағаналардағы сымға қойылған жерге жалғағышлар жумыс тамам болғаннан кейин 
алыныўы мүмкин. Егер усы аралық бағанада сымға тийиў менен байланыслы жумыс даўам 
еттирилетуғын болса сол бағанадағы сымларға жерге жалғағыш қойыў зəрүр.
348. Ислеп турған қоңсы электр тармағы тəсиринде пайда болатуғын кернеў астындағы ҳаўа 
линия сымларын узатыў роликлерден услап турыўшы қысқышларға өткериўди сымлардың 
тартыў бағытына тескери орынлаў зəрүр. Сымларды қысқышларға өткериў-ден алдын 
өткерилиўи керек болған тəрептеги анкерли бағанаға беккемленген сымда жерге жалғағыш 
қалырылып, қысқышқа өткериў басланатуғын тəрептеги анкерли бағанадан жерге жалғағыш 
алып тасланады.
349. Ислеп турған қоңсы электр тармағы тəсиринде пайда болатуғын кернеў астындағы 
сымларды монтаж ислеўде қойылған жерге жалғағыш сымды қысқышларға өткерген-нен 
кейин ҳəм усы бағанада жумыс тамамланғаннан соң алып тасланыўы мүмкин.
Сымларды қысқышларға өткериў ўақтында алдын исленген еки анкер арасындағы 
сымларды қысқышларға өткерип болынған ҳаўа линия бөлимин қоңсы электр узатыў 
тармағы тəсиринен пайда болған кернеў астындағы тармақ деп есаплаў зəрүр. Усы тармақта 
сымларды туўрыдан туўры услап исленетуғын ҳəмме жумысларды ислеў ушын жумыс 
орнына жерге жалғағыш қойылғаннан кейин рухсат етиледи.
350. Ислеп турған қоңсы электр тармағы тəсиринде пайда болатуғын кернеў астындағы 
тармақларда кəрханалар оларды (бөлистириў қурылмадан) өширилген ҳəм тармақтың басы 
ҳəмде ақырына жерге жалғағыш қойылған ўақытта сымларда ислеп турған қоңсы тармақты 
ең көп исши токи өтип атырған пайытта сымдағы потенциял 42 В тан жоқары болған 
тармақларды анықлап алыўлары зəрүр.
Усы ҳаўа линиядағы сымларға туўрыдан-туўры тийкарғы электр қорғаў əнжамларсыз услап 
исленетуғын хамме жумыслар ислеп турған электр узатыў тармағы тəсири нəтий-жесинде 
жумыс орнындағы сым потенциалы 42 В тан пəст болыўын тəмийинлеўши жерге 
жалғағышларды орналастырыў илажлары көрсетилген технологиялық карта ямаса жумыс 
ислеў жойбары менен əмелге асырылыўы керек.
Егер ислеп турған қоңсы электр тармағы тəсиринде пайда болатуғын кернеў астында-ғы 
өширилген тармақта (шынжырда) потенциалды 42 В ғаша кемейтиўдиң илажы бол-маса 
жерге жалғағышты тек бир жумыс исленетуғын баганадағы ямаса еки қаптал тəрептеги 
сымларға қойып ислеў шəрт. Бунда ҳаўа линияны (шынжырын) бөлистириў-ши электр 

---

46
үскенесинде жерге жалғаў қадаған етиледи. Жумыс тек сымлары жерге жалғанған бағанада 
ямаса еки бағана аралығында ислеў мүмкин.
Жумыслар еки ямаса оннан көп бағаналар аралығында (үскенелерде) ислениўи керек болған 
жағдайларда электр узатыў тармағы (шынжыры) анкерли бағанадан сымлары түйинлерден 
үзилип өз алдына бөлеклерге ажыратылып қойылыўы керек. Ҳəр бир сондай ажыратылған 
бөлимде тек бир бригада ғана жерге жалғағыш қойылған жерде ислеўи мүмкин.
351. Бир-бирине үстме-үст жайласқан көп шынжырлы ҳаўа линияның өширилген шынжы-рында 
тек усы шынжыр кернеўи астында қалған шынжырдан пəсте жайласқан тəғдирде ғана ислеў 
мүмкин. Бунда өширилген шынжырдағы сымды алмастырыў ҳəм оны регулировкалаў 
қадаған етиледи.
352. Кесесине жайласқан көп шынжырлы ҳаўа линияның өширилген шынжырында жумыс 
ислегенде бағананы кернеў астында қалған шынжырлар тəрепинен қызыл байрақшалар 
илдирилиўи керек. Байрақшалар жерден 2-3 метр бийикликке, жумыс ислеўши менен бирге 
III-топарға ийе болған бригада ағзасы илдиреди.
Бағананың кернеў астында қалған шынжыры тəрепинен миниў ҳəм усы шынжырды услап 
турған траверске өтиў қадаған етиледи. Егер бағанада степ болтлар болса, оларды қайсы 
шынжыр астында екенлигинен қаттый нəзер одан көтерилиўге рухсат бериледи. Бағанадағы 
степ болтларды кернеў астында болған электр узатыў тармағының кернеў астында қалған
тəрепинде жайласқан тəғдирде бағанаға жерде турған жумыс алып ба-
рыўшы ямаса III-топарға ийе болған бригада ағзасы бақлаўында шығыў зəрүр.
353. Бағанада турып көп шынжырлы ҳаўа линияның өширилген шынжырында жумыс исле-генде 
жерге жалғағышты жумыс алып барылып атырған бағананың ҳар бирине қойыў зəрүр.
354. Ҳаўа линияның айырым фазаларын оңлаўда өширилген фаза сымын бөлистириўши электр 
үскенеде жерге жалғаў қадаған етиледи. Сым тек жумыс орнында жерге жалға-ныў зəрүр. 35 
кВ кернеўден жоқары ҳаўа линияның бир фазасында ямаса избе-из ҳəр-бир фазасындағы 
жумысларды ислеўде жерге жалғағышты тек жумыс исленип атырған фазаға ғана қойыў 
мүмкин. Бунда кернеў астында болып жерге жалғанбаган басқа фазаларға усы қағыйданың 
№2 қосымшасында көрсетилген аралықтан кем аралыққа жақынласыў қадаған етиледи.
355. Ҳаўа линияның айырым фазаларын оңлаў ўақтында жерге жалғағыштың исенимлили-гин 
асырыў ушын қосалақ еки бөлек-бөлек бир-бирине параллель орнатылған жерге 
жалғағыштан пайдаланыў зəрүр.
Орнатылған жерге жалғағыштан 20 метргеше сымда ислеўге рухсат етиледи. Бир неше 
бригада бирдениге жумыс алып барғанда өширилген сым электр тоги менен байланыс-лы 
болмайтуғын етип ажыратып қойылыўы зəрүр. Ҳəр бир бригадаға бөлек бөлим ажыратылып 
бир дана қосалақ жерғе жалғағыш орнатылады.
356. 110 кВ кернеўден жоқары ҳаўа линиялардың бөлек фазаларындағы оңлаў жумысла-рында 
сымға жерге жалғағышты орнатыўдан ямаса оны алып таслаўдан алдын электр дугасы 
тарқалмаслығы ушын дуга өшириўши қурылмасы болған арнаўлы штанга менен сым жерге 
жалғаныўы керек. Бул штанга тек көшпели жерге жалғағыш қойылғаннан (ямаса 
алынғаннан) кейин ғана алыныўы шəрт.
357. Фазалары кесесине жайласқан ҳаўа линияның айырым фазаларын оңлаў ўақтында кер-неў 
астында қалған сым услап турыўшы фазалар траверсине өтиў қадаған етиледи.