Shohjahon Uzbekov Qovushqoqlikni

---

--Shohjahon Uzbekov --
Qovushqoqlikni
aniqlashning qanday
usullari bor?

---

Ubbelada viskozimetrini tuzilishi va ishlatilishi.
Molekulyar fizikada suyuqliklarning tuzilishini eksperemental usullar bilan tekshirishdan oldin ularning
tozaligi tekshiriladi.Jahonshumul ahamiyatga ega bo’lgan ilmiy jurnallarda fizika-ximiya sohasidagi
ilmiy maqolalarni boshlanishida usha suyuqlikning tozaligi haqida ma’lumot beriladi.Buning uchun u
suyuqlikning zichligi,qovushqoqligi,sindirish ko’rsatgichi o’lchanadi va standart holdagi o’sha suyuqlik
bilan aniq temperaturadagi qiymatlari taqqoslanadi.Agar olingan ma’lumotlar bir-biriga mos kelsa
keyin o’sha tekshiriladigan suyuqlikda eksperement o’tkazsa bo’ladi.Yuqoridagi eksperementlar
o’tkazilgandan sung tekshiriladigan suyuqlikni xromatografik usul bilan xom tekshirib,o’rganiladigan
suyuqlik tarkibida qancha boshqa moddalar borligi aniqlanadi.Iloji boricha tozalashni bir necha marta
o’tkazib,suyuqlikning tarkibida boshqa modda qoldirmaslikka harakat qilish kerak.
Suyuqliklarning kristallar bilan gazlar o’rtasida oraliq o’rinda turishi suyuq holatning xossalari juda
murakkab bo’lishiga sabab bo’ladi.Shuning uchun suyuqliklar tuzilishi nazariyasi kam rivojlangan.
Qovushqoqlikni viskozometr bilan o’lchash

---

Qovushqoqlikni viskozometr bilan o’lchash
Cho’zinchoq molekulali suyuqliklarda ancha katta hajm doirasida molekulalar bir
tartibga orientirlanadi,shuning uchun optik va boshqa xossalari anizotroniyaga
boysunadi.Bunday suyuqlik suyuq kristallar deyiladi.Bularda molekulalarning
orientrlanishigina tartibga solingan bo’lib,molekulalarning bir-biriga nisbatan
joylashuvida,odatdagi suyuqliklardagi kabi,uzoq tartib yo’q.
Suyuqliklarning kristallar bilan gazlar o’rtasida oraliq o’rinda turishi suyuq
holatning xossalari juda murakkab bo’lishiga sabab bo’ladi.Shuning uchun
suyuqliklar tuzilishi nazariyasi ham rivojlangan.Suyuq holat nazariyasi Frenkel
g’oyasiga asosan,suyuqliklardagi issiqlik harakatining harakteri quyidagilardir:Har
bir molekula biror vaqt davomida ma’lum bir muvozanat atrofida tebranib turadi.
Vaqti-vaqti bilan molekula oldingi vaziyatidan o’z o’lchamlari tartibidagi masofada
turgan yangi vaziyatga sakrab o’tib,muvozanat vaziyati o’rnini o’zgartiradi.
Molekulalar ma’lum joylar atrofida biror vaqt davomida bo’lgani holda suyuqlik
ichida sekin ko’chib yuradi.

---

Qovushqoqlikni viskozometr bilan o’lchash
Ba’zi moddalar uchun m ning 
g / sm × sek 
lardagi qiymatlari.
Havo……………………….. 0,00018 16 
0
C
Suv………………………… 0,0114 15 
0
C
Gliserin……………………. 13,93 18 
0
C
Benzin.................................. 0,0053 18 
0
C
Mineral moy......................... 0,833 50 
0
C