Shohjahon normurodov

TOPSHIRIQ-5. sof va vazifadosh bog‘lovchili gaplarni aniqlang!!!
1. Nega endi natijaga baho berishadi-yu, sababini tekshirib ko‘rishmaydi? (X. To‘xtaboyev) 2. Ayniqsa, uning odob va axloq haqidagi «Turkiy Guliston» asari bugungi kungacha o‘z ahamiyatini yo‘qotgan emas. («Gulxan»dan) 3. Quyuq saksovulzor duch kelishi bilan kiyikcha o‘zini shu panohgohga urdi-yu, arang jon saqlab qoldi. (S.Ravshanov) 4. Bir kuni kechasi bir hiyla o‘ylab chiqdim-da, erta turgach, eski maktab sari jo‘nadim. (Abdulla Qodiriy) 5. Oy goh eshik tirqishlaridan mo‘ralar, goh bulutlar orasida g‘oyib bo‘lardi. (Ch. Aytmatov) 6. Aytishlaricha, bu tun tugab, Oy o‘z o‘rnini Kunga bo‘shatib berayotgan erta tong chog‘ida Boychechak bilan Navro‘zoy nihoyat bir-birini topadi. (Anvar Obidjon)
YUKLAMA
So‘z yoki gaplarga so‘roq, ta’kid, ayirish-chegaralash, gumon, o‘xshatish, inkor kabi ma’nolarni yuklovchi so‘z va qo‘shimchalarga yuklamalar deyiladi.
Yuklamalarga: 1) axir, hatto, faqat, ham, xuddi, go‘yo, go‘yoki, naq, hech, sira, nahotki, na ... na so‘zlari;
2) -mi, -chi, -gina (-kina, -qina), -dir, -u, -yu, -da, -a singari qo‘shimchalar kiradi.
Ularning birinchi guruhi so‘z-yuklamalar, ikkinchi guruhi esa qo‘shimcha-yuklamalar sanaladi.
Yuklamalarning ma’no turlari Yuklamalar
1.So‘roq-taajjub yuklamalari -mi, -chi, -a (-ya)
2.Kuchaytiruv-ta’kid yuklamalari -da, -oq (-yoq), axir, g‘irt, hatto, -ku, ham, nahotki, -u (-yu),
3.Ayiruv-chegaralov yuklamalari faqat, -gina (-kina, -qina), atigi
4.O‘xshatish-qiyoslash yuklamalari go‘yo, go‘yoki, xuddi, naq
5.Gumon yuklamasi -dir
6.Inkor yuklamalari hech, sira, na... na
SOF VA VAZIFADOSH YUKLAMALAR
-u (-yu), -da yordamchilari o‘rniga va bog‘lovchisini qo‘yish mumkin bo‘lsa, bog‘lovchi vazifasida, boshqa
holatlarda yuklama vazifasida keladi. -da yordamchisi yuklama vazifasida kelganda, ko‘pincha uning o‘rniga ham yuklamasini qo‘yish mumkin bo‘ladi.