Shofirkon maishiy xizmat kasb hunar kolleji «dasturlash asoslari»

const
MaxReal = MaxInt div SizeOf (real);
NumChars = ord (z) – ord (a) +1;
Ln10=2.302585092994;
Ln10R = 1/Ln10;

2.4. Ifodalar

Dasturning bajariluvchi qismini tashkil etuvchi asosiy elementlarga o`zgarmaslar, o`zgaruvchilar va funktsiyalarga murojaat kiradi. Bu elementlardan har biri o`zining qiymati bilan tavsiflanadi va berilganlarning qandaydir bir turiga tegishli bo`ladi. Amal belgilari va qavslar yordamida yangi qiymatlar hosil qilish qoidalarini bayon etuvchi ifodalarni tuzish mumkin.
Birlamchi element, ya`ni o`zgarmas, o`zgaruvchi yoki funktsiya va murojaat ifodaning xususiy xoli bo`lishi mumkin. Bunday ifodaning qiymati, tabiiy, element qanday turda bo`lsa, shu turda bo`ladi. Umumiy holda ifoda bir nechta elementlardan (operandlardan) va amal belgilaridan tuzilgan bo`ladi, uning qiymat turi esa operandalar turi va unga qo`llangan amallar turi bilan bir xil bo`ladi.
Ifodalarga misollar:
u
21
(a+b) * x
sin(t)
a>2
not Flag and (a=b)
NIL
[1,3 .. 7] * set 1

2.5. Amallar

Turbo Paskalda quyidagi amallar aniqlangan:
unar not, @
mul’turlikativ *, /, div, mod, and, shl, shr;
additiv +, -, or, xor;
munosabatlar =, <>, <, >, <=, >=, in
Amallar afzalligi ko`rsatilgan tartibda kamayib boradi, ya`ni unar amallari eng Yuqori, munosabat amallari eng quyi afzallikka ega. Bir xil afzallikka ega bir qancha amallarning bajarish tartibi kompilyator tomonidan dastur kodini optimallashtirish shartidan kelib chiqib o`rnatiladi va ular chapdan o`ngga tomon bajarilishi shart emas. Mantiqiy ifodalarni hisoblashda bir xil afzallikdagi amallar chapdan o`ngga tomon hisoblanadi, bunda agar Turbo Paskal muhitida OPTIONS/COMPILER/ COMPLETE BOOLEAN EVAL optsiyasining qiymati o`rnatilgan bo`lsa, hamma munosabat amallari, agar optsiya o`rnatilmagan bo`lsa, faqat natijani olish uchun etarli bo`lganlarigina hisoblanadi.
Ismi bo`yicha uzatiladigan global o`zgaruvchilari yoki parametrlari o`zgaradigan funktsiyalar bilan munosabat amallarini ishlatganda bu holni hisobga olish zarur, masalan: