Shofirkon maishiy xizmat kasb hunar kolleji «dasturlash asoslari»

e

m

Bu erda s-sonning ishorali razryadi; e-eksponentsial qism, ikkilamchi tartibga ega; m-son mantissasi.

Mantissa m 23 dan (SINGLE uchun) 63 gacha (EXTENDED uchun) ikkilamchi xonali uzunlikka ega, bu esa SINGLE uchun 7…8 va EXTENDED uchun 19…20 o`nlik raqamli aniqlikni ta`minlaydi. O`nlik nuqta (vergul) mantissaning chap (bosh) xonasi oldida, deb tushuniladi, lekin sonlar bilan ishlaganda uning o`rni chapga yoki o`ngga tomon, eksponentsial qismida saqlanuvchi sonning ikkilamchi tartibiga mos ravishda, siljiydi, shuning uchun haqiqiy sonlar ustida bajariladigan amallar, suzuvchi nuqtali (vergulli) arifmetika deyiladi.
Turbo Paskal haqiqiy turlarning boy turiga ega. Lekin SINGLE, DOUBLE, EXTENDED turlarini faqat kompilyatsiyaning alohida rejimlarida ishlatish mumkin. Gap shundaki, bu turlar suzuvchi nuqtali arifmetikani apparatli quvvatlanishiga mo`ljallangan va ularning samarali ishlatilishi uchun shaxsiy komp’Yuter tarkibiga arifmetik soprotsessor kiritilishi kerak. Turbo Paskal kompilyatori ixtiyoriy shaxsiy komp’Yuterda soprotsessorli yoki usiz ishlaydigan va ixtiyoriy haqiqiy sonlardan foydalaniladigan dasturlar yaratishga imkon beradi.
Bu uchun kompilyatorni to`g`rilash kerak. YUklash jarayonida Turbo Paskal apparatli vositalarning tarkibini tekshiradi va soprotsessorning bor-Yuqligini aniqlaydi.
Ba`zi bir hollarda avtonazoratni o`chirishga zaruriyat bo`ladi. Buning uchun Turbo Paskalni ishga tushirishdan oldin DOC ning quyidagi buyrug`ini berish kerak:
set 87 = N
Aksincha, set 87 = Y buyruq avtonazoratni ishga tushiradi, bu buyruq sukut asosida ishlaydi.
Arifmetik soprotsessor hamma vaqt EXTENDED formatidagi sonlar bilan ishlaydi, bu holda, qolgan boshqa uch xildagi haqiqiy turlar esa natijani kerakli o`lchamgacha oddiy qirqish bilan hosil qiladi va, asosan, xotirani tejashda ishlatiladi.
REAL turi soprotsessorsiz ishlash uchun yaxshilanganligini hisobga olish kerak. Agar dasturni qisqa vaqt ichida ishlatish talabi qo`yilgan bo`lsa, REAL ni SINGLE yoki DOUBLE turlari bilan almashtirish kerak, bunday paytda soprotsessorli mashinalarda hisoblash tezligi 2…3 marta oshadi. Agar shaxsiy komp’Yuterda arifmetik soprotsessor bo`lmasa, haqiqiy turning hamma turlaridagi ma`lumotlarni qayta ishlash tezligi bir xil bo`ladi.
Haqiqiy ma`lumotlar bilan ishlashda moslik matematik funktsiyalari ishlatilishi mumkin (6.5.-jadval). Bu jadvalda REAL ixtiyoriy haqiqiy turni, INTEGER – ixtiyoriy butun turni bildiradi.
6.5-jadval
Turbo Paskalning matematik funktsiyalari

Murojaat

Parametr turi