Shofirkon maishiy xizmat kasb hunar kolleji «dasturlash asoslari»

begin
…………
begin
………….
begin
…………..
…………..
end;
…………..
end;
……………
end;
Aslida begin … end so`zlari bilan qamrab olingan operatorlarning butun bo`limi bitta murakkab operatorni ifodalaydi. Rezerv end so`zi yopuvchi operator qavsi bo`lgani uchun u bir vaqtda oldingi operatorning oxirini ham ko`rsatadi, shuning uchun undan oldin «;» belgini qo`yish shart emas (bundan keyingi misollarda shunday yo`l tutamiz). Ba`zi misollarda end dan oldin nuqtali vergulning bo`lishi, oxirgi operator va end operator qavsi o`rtasida bo`sh operator yotganligini bildiradi. Bo`sh operator hech qanday ish bajarmaydi, faqat bunda dasturga ortiqcha nuqtali vergul kiritiladi. Bo`sh operator asosan boshqarishni murakkab operator oxiriga uzatish uchun ishlatiladi.

8.2. Shartli operator

SHartli operator qandaydir shartni tekshirishga imkon beradi va tekshirish natijasiga ko`ra u, yoki bu ishni bajaradi. Shunday qilib, shartli operator – bu hisoblash jarayonining tarmoqlanish vositasidir.
Shartli operator quyidagi tasnifga ega:
IF THEN ELSE ,
bu erda IF, THEN, ELSE – rezerv so`zlar (agar, u holda, aksincha);
- mantiqiy turdagi ixtiyoriy ifoda;
, - Turbo Paskalning ixtiyoriy operator­lari.
SHartli operator quyidagi algoritm bo`yicha ishlaydi. Avval shartli ifoda hisoblanadi, agar natija TRUE (haqiqat) bo`lsa, bajarilib, o`tkazib Yuboriladi; agar natija FALSE (yolgon) bo`lsa, aksincha o`tkazib Yuborilib, bajariladi. Masalan:
var
X,Y,max: Integer;
begin
…………
if X>max then
Y: = max
else
Y: = X;
Bu dastur bo`lagi bajarilishi natijasida U o`zgaruvchi, agar u max dan oshmasa, X o`zgaruvchi qiymatini, aks holda max qiymatni qabul qiladi. Shartli operatorning ELSE qismi tushirib qoldirilishi mumkin. U paytda shartli ifodaning TRUE qiymatida bajariladi, aks holda bu operator o`tkazib yuboriladi: