Shofirkon maishiy xizmat kasb hunar kolleji «dasturlash asoslari»

PageUp – bir bet Yuqoriga;
PageDown – bir bet pastga;
Home – joriy satr boshiga;
End – joriy satr oxiriga;
Ctrl- PageUp – matn boshiga;
Ctrl- PageDown – matn oxiriga.
Kursorni o`tkazish klavishlari (yo`nalish klavishlari) bilan uni ekran bo`yicha siljitish mumkin. Oyna chegarasiga etishi bilan u satrga yoki belgiga siljiydi.
Xatoliklarni o`chirish uchun Backspace (kursorning chap tomonidagi belgini o`chiradi), Delete (kursor ko`rsatayotgan belgini o`chiradi) va Ctrl-U (kursor turgan butun satrni o`chiradi) klavishlari ishlatiladi.
Turbo Paskal muhiti har bir satr oxirida Enter klavishi bilan ko`rinmas ajratuvchi - belgi qo`yadi, bu belgi Backspace yoki Delete klavishlari yordamida o`chiriladi. Ajratuvchi - belgini o`chirish (yoki kiritish) bilan satrlarni ulash (yoki kesish) mumkin. Satrni kesish uchun kursorni kerakli joyga qo`yish va Enterni bosish, qo`shni satrlarni ulash uchun kursorni birinchi satr oxiriga o`rnatib (buning uchun End klavishdan foydalanish qulay), Delete yoki kursorni ikkinchi satr boshiga (Home klavishi yordamida) o`rnatib, Backspace klavishilarini bosish kerak.
Quyida Turbo Paskalning eng ko`p ishlatiladigan buyruqlari keltirilgan.
Kursorni siljitish
PageUp – bir bet Yuqoriga;
PageDown – bir bet pastga;
Home – joriy satr boshiga;
End – joriy satr oxiriga;
Ctrl- PageUp – matn boshiga;
Ctrl- PageDown – matn oxiriga.
Tahrir buyruqlari
Backspace – kursordan chapdagi belgini o`chiradi,
Delete – kursor ko`rsatgan belgini o`chiradi;
Ctrl-Y – kursorli satrni o`chiradi;
Ctrl-Q L – o`zgartirilgan satrni tiklaydi (agar kursor satrdan, u o`zgartirilgandan keyin, ketmagan bo`lsagina ta`sir ko`rsatadi);
Enter – eski satrni qirqib, yangisini kiritadi.
7.4. Turbo Paskal muhitida ishlashning asosiy yo`nalishlari
7.4.1. Fayllar bilan ishlash.
Yuqorida aytilganidek, Turbo Paskal ishga tushirilishi bilan muhit matnni tahrirlash rejimiga o`tadi. Bu rejimda yangi dasturni tayyorlash yoki mavjud dasturni o`zgartirish mumkin.
Dastur matnlarini muhitdan tashqarida saqlashning asosiy ko`rinishi fayllardir. Turbo Paskal bilan ish tugatilgach, yangi dastur matnini, yana keyinchalik ishlatish maqsadida, disk faylida saqlash mumkin. Disk fayllari va muhit tahriri o`rtasida ma`lumotlarni almashtirish maqsadida F2 (faylga yozish) va F3 (fayldan o`qish) klavishlari belgilangan. Yangi yaratilgan dastur joylashtiriladigan faylga, ism hali berilmagan bo`lsa, muhit NONAMEOO.PAS (NONAME – ismi yo`q) degan standart ism beradi. Faylda dastur matnini saqlab qolish uchun F2 klavishini bosish kerak.
Shu lahzada muhit dastur ismini tekshiradi, agar u standart NONAME ismi bo`lsa, uni o`zgartirish kerakligini so`raydi, ekranda quyidagi yozuvli katta bo`lmagan so`rov oynasi paydo bo`ladi: