Shodieva nargiza mexrikulovna milliy iqtisodiyot investitsion muhitiga moliya bozorining ta

xorijiy investorlarning loyihalarda qatnashish darajasi.
Xorijiy investorlarni o‘z 

---

15 
biznesining qanday qismiga egalik qilishlari qiziqtiradi. Bu esa loyiha turiga 
bog‘liq:
a) agar investitsiya loyihasi eksportga yo‘naltirilgan, hamda xom ashyoning 
asosiy qismi chetdan keltirilayotgan bo‘lsa, investor biznesning maksimal darajada 
katta qismiga (ba’zida 100 foiziga) egalik qilishga da’vogar bo‘ladi;
b) agar investitsiya loyihasi eksportga yo‘naltirilgan, hamda xom ashyoning 
asosiy qismi mamlakatning ichki xom ashyosi bo‘lsa, investor huddi shunday 
biznesning qo‘shni mamlakatlardagi shart-sharoitlariga qarab ish tutadi;
v) agar investitsiya loyihasi mahsulotni ichki bozorda sotishga mo‘ljallagan 
bo‘lsa, ko‘pgina TMKlar sherikchilik asosida ish yuritishga harakat qiladilar, aks 
holda boshqa raqobatchilar ulardan oldin bozorni egallab olishlari mumkin. Xorijiy 
investorlar o‘z biznesi va daromadlarini hamyurtlari nazorati ostida bo‘lgani 
ma’qul deb fikralashadi. Ammo ishga juda ko‘p xorijliklarni jalb etish xarajatlarni 
oshirib yuboradi. 
Valyuta muomalasini tartibga solish. 
Xorijiy investorlarni mamlakatga 
mablag‘ olib kirish, uni sarflash imkoniyatlaridan tashqari biznesdan topilgan 
daromadni konvertirlangan valyutaga ayirboshlash, chetga olib chiqish, valyuta 
hisob raqamiga ega bo‘lish imkoniyatlari nihoyatda qiziqtiradi. 
Keyingi omil infrastruktura holati bo‘lib, u mamlakatdagi yuqoridagi sanab 
o‘tilgan omillarning mavjud bo‘lishidan keyingi muhim omillardandir. Unda ishlab 
chiqarish uchun yer maydonlaridan foydalanish, yerni ijaraga olish shartlari va 
muddati, avtomobil va temir yo‘llarning sanoat hududlarini asosiy transport 
bo‘g‘inlari (portlar, aeroportlar) va bozorlar bilan bog‘langanligi, elektr energiya-
sining mavjudligi, suv ta’minoti darajasi (ba’zi hollarda ichimlik suv bilan 
ta’minlanganlik darajasi), telekommunikatsiyaning rivojlanish darajasi, telefon, 
faks, teleks aloqalarining mavjudligi, kompyuter orqali aloqa o‘rnatish masalalari 
muhimdir.
Ishchi kuchi.
Ko‘pincha xorijiy investitsiyalarni kiritishning asosiy sababi 
qilib qabul qiluvchi mamlakatda ish kuchining arzonligi ko‘rsatiladi. Lekin, 
investitsiyalarni jalb qilishga savodxonlik, ishchi kuchining malaka darajasi, 

---

16 
mehnat qilish etikasi, mehnat unumdorligi darajasi, turli ijtimoiy harakatlarning 
ishlab chiqarish jarayoniga ta’siri va boshqalar ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.