Sho’ba: fizika, astronomiya va ekologiyani o’qitishda innovacion yondashuv oliy va o’rta maxsus ta’lim muassasalarida fizika kursini axborot kommunikaciya texnologiyalaridan foydalanib o’qitish samaradorligi

Sho’ba: FIZIKA, ASTRONOMIYA VA EKOLOGIYANI O’QITISHDA INNOVACION YONDASHUV


Oliy va o’rta maxsus ta’lim muassasalarida fizika kursini axborot kommunikaciya texnologiyalaridan foydalanib o’qitish samaradorligi.


Izbastiyev A.M., Muratbaeva B.Y.


Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti Fizika va astronomiyani o’qitish metodikasi mutaxassisligi 4-bosqich talabalari.
Hozirgi zamon ta’lim tizimida hukmronlik qilayotgan an’anaviy ta’lim jarayonini tubdan yangilash va ta’lim tizimini tashkil etishni tubdan o’zgartirish, yangi ta’lim samaradorligini oshirish maqsadida ta’lim jaroyonida noan’anaviy, zamonaviy texnologiyalar ya’ni axborot kommunikaciya texnologiyalaridan foydalangan holda dars o’tish zamon talabidir. Lekin shunday bo’lishiga qaramasdan, o’tgan va hozirgi kungacha butun insoniyat hayotiga xavf solayotgan koronavirus pandemiyasi bacha sohada ayniqsa, ta’lim tizimini ham yangi sharoitlarga tezda ko’nikishga va o‘zgacha tartib-qoidalar bo‘yicha ish olib borishga majbur qildi. Bu esa, o’z o’rnida ta’lim tizimida bir qancha muammolarni keltirib chiqardi:
Birinchidan, axborot kommunikaciya texnologiyalaridan foydalanish uchun o‘qituvchi va o’quvchilarda raqamli savodxonlikning yetarli emasligi;
Ikkinchidan, internet tezligining pastligi, mamlakatimizda internetga ulanish imkoniyatining kamligi hattoki, ba’zi bir hududlarda aholining aksariyat qismi uchun deyarli yo‘qligi;
Uchinchidan esa, aksar ta’lim oluvchilarda masofaviy o‘qish uchun texnik vositalarning mavjud emasligi.
Shubhasiz, bunday holat esa, ta’lim sifatiga salbiy ta’sir qilmasdan qolmadi, texnik nosozliklar va boshqa faktorlar o‘quv jarayonida uzilishlarga olib keldi. Umuman olganda, mamlakatimizda aksariyat ta’lim muassasalarida darslarni masofaviy shaklda o‘tkazishga qisman tayyor edi. Lekin, shunday bo’lishiga qaramasdan mamlakatimiz ta’lim jarayoni uzluksiz davom ettirilib, har bir Oliy ta’lim muassasalari platformalarida Moodle tizimi shakllantirildi va qisqa vaqt oralig’ida bu tizimga barcha o‘quv dasturlari bo‘yicha elektron resurslari joylashtirildi. Mamlakatimiz tarixida ilk bor favqulodda tashkil etilayotgan masofaviy ta’limni joriy qilishda o‘ziga xos muammolar va qiyinchiliklarga duch kelishi tabiiy hol. Ammo, shunisi quvonarliki, mamlakatimizda ziyolilarning, jumladan, pedagoglarning, yangi avlodning tarbiyasiga e’tiborli barcha kishilarning, ayniqsa, o’quvchi yoshlarning zamonaviy axborot kommunikaciya texnologiyalari vositasidagi interfaol ta’limga, xususan, online ta’limga, internetga qiziqishi va intilishlari katta bo’lganligi sabab, mamlakatimizda favqulodda pandemiya davri bo’lishiga qaramasdan, ta’lim jarayonidagi bu kabi muammolarni bartaraf qilish tez fursatlarda amalga oshirildi.
Bugungi davrda esa, innovacion texnologiyalarining rivojlanishi bilan bog’liq holda dars jarayonlarini tashkil etishning tubdan yangi ko’rinishlari shakllanmoqda. Ulardan, keng foydalanilayotgan amaliy ishlardan biri kompyuterda maxsus dasturlar yordamida fizika laboratoriya xonalarida kuzatilishi qiyin bo’lgan fizik hodisalarni animaciyalar, elektron darsliklar, virtual tajribalar va taqdimotlar orqali ko’rgazmali tushuntirishdir. Bunday shaklda ishlangan fizika kursiga tegishli elektron vositalar ancha mavjud bo’lib, ular asosan oliy va o’rta maxsus ta’lim muassasalari uchun qo’llanilishi ko’rsatilgan. Ta’lim muassasalarida fizika darsligini o’qitish tizimiga axborot kommunikaciya texnologiyalarini ya’ni kompyuter texnologiyalarini qo’llash va ular asosida multimedia vositalaridan foydalanish quyidagi muhim natijalarga olib kelishi mumkin:

• 
  ta’lim-tarbiya tizimi aktivlashadi, dars samaradorligi oshadi;
  
• 
  o’quv darsliklarini turli ko’rinishlarda (ovoz, matn, grafika, video, animaciya) uzatilishi o’quvchilarining diqqatini o’ziga jalb qiladi;
  
• 
  yuqori darajadagi ko’rgazmalilik o’quvchida o’rganilayotgan fanga nisbatan katta qiziqish uyg’otadi;
  
• 
  o’quv materialining uzoq vaqtga xotirada saqlanishini ta’minlaydi;
  
• 
  o’quvchilarning mustaqil ta’lim olish imkoniyatlari ko’payadi va vaqt tanqisligi muammosi kamayadi;
  
• 
  laboratoriya xonalarida asbob-uskunalar yetarli bo’lmagan holda yaxshi samara beradi.
  

Axborot kommunikaciya texnologiyalarning imkoniyatidan foydalangan holda kompyuter modellarini o’quv jarayonlarida foydalanish o’zining samarasini beradi.