Ùshmùeyshlik

YADTA SAQLAÑ!
Forma ózgertiw ámelin qollaniwdan aldin súwretleniw bólegin
ajiratip aliw kerek.
SORAW HÁM TAPSÍRMALAR

1. 
   Qanday forma almastinw ámellerin bilesiz?
   
2. 
   Alma súwretin 90°, 180°, 270° qa bunú.
   
3. 
   Alma súwretin vertikal hám gorizontal jóneliste aylandinñ.
   
4. 
   Kiskene qizdm súwretindegi kemshiliklerdi saplastinú.
   
5. 
   Imarat súwretin júklep, ondagi perspektivam ózgertiñ.
   
6. 
   Óziñizdiñ fotosúwretiñizdi júklep aliñ. Ogan on bir forma ózger­tiw ámelin qollaniñ hám bul fotosúwretlerdiñ bárshesinen bir fo- tosúwret jasan.
   

Ää ÚYGE TAPSÍRMA
Televizor yaki kompyuter ekranindagi súwretleniwdi ajiratip aliñ, perspektivasin tártiplestiriñ.
9-SABAQ. QADAGALAW JUMisi
Tömendegi berilgen variantlardan qadagalaw jumislarm ötkeriwde paydalamw usims etiledi.
1-variant

1. 
   Kompyuter ekram ölshemlerinih keri tarqalganlann keltirih.
   
2. 
   PhotoShop, omh tariyxi ham versiyalan.
   
3. 
   PhotoShopta kadrlaw arnelin onnlap korsetih.
   

2-variant

1. 
   3D grafika qalay jaratiladi ham qalay suwretlenedi?
   
2. 
   PhotoShoptih imkaniyatlan.
   
3. 
   PhotoShopta magnitli arqannan paydalanip shwretleniw bolegin ajiratip ahh.
   

3-variant

1. 
   Rastrh grafika qalay isleydi?
   
2. 
   PhotoShop interfeysi.
   
3. 
   Siyqirh tayaqsha järdeminde suwretleniw bolegin ajiratip ahh.
   

4-variant

1. 
   Fraktallar haqqinda maghwmat berih.
   
2. 
   PhotoShopta fayllar menen islew.
   
3. 
   PhotoShopta forma almastiriw amellerin onnlap korsetih.
   

10-SABAQ. PHOTOSHOPTA QATLAMLAR
HÄM OL ARD AN PAYDAL ANI W
PhotoShoptin biigingi khndegi tabish giltlerinen biri bul omh qatlamlar menen isley ahwi bohp tabiladi. Qatlam bul moldir qagaz bolip, Photo- Shopta qatlamga qosimsha suwretleniw jaylastinw mumkin. Qatlamlar ustpe-ust jaylasip, tutas bir suwretleniwdi payda etedi. Har bir qatlamdagi suwretleniwdi basqa qatlamdagi siiwretleniwlerden bolek redaktorlaw mumkin.
Qatlamlardan biz joqanda paydalangan edik. «O‘zbekiston» miy- manxanasi suwretine tort avtomashinam jaylastirganda olardih har biri ayinm qatlamda jaylasqan edi. Bul avtomashinalardan qanday da birewiniii ornin ozgertpekshi bolsaq, ol jaylasqan qatlamdi tail lap, ondagi suwretleniwdi isinwdih ozi jetkilikli. Bunda basqa avtomashinalar ham miymanxana suwreti ozgermeydi.

PhotoShop süwretke qosilgan jana süwretleniwlerdi avtomat tärizde jana qatlamga jaylastiradi. PhotoShopta bir waqitta 50 den aslam qatlam menen islew mümkin.
Qatlamlar menen islew ushin tiykargi menyudin Слои (Qatlamlar) boliminde jaylasqan buynqlardan paydalaniw mümkin. Biraq, Слои (Qatlamlar) palitrasinan paydalaniw jäne de qolayh. Bui palitram ekranga shiganw ushin tiykargi menyudin Окно (Ayna) bolimindegi Слои (Qatlamlar) bäntin tanlaw yaki klaviaturada F7 funkcional tüymesin basiw kerek. Bui palitranin korinisi süwrette korsetilgen. Ondagi tüymelerdin waziypalan menen tamsip shigamiz.
A. Jasinn palitralar; B. Jasinn palitralardi ashiw; С. Слои (Qatlamlar) tomi; D. Каналы (Kanallar) tomi; E. Контуры (Konturlar) tomi; F. Palitram jasinw häm ashiw tüymesi; G. Palitranin menyui tüymesi; H. Qatlammn möldir emesligi (0 den 100 ge shekem); I. Qatlamga boyaw quyiw (0 den 100 ge shekem); J. Qatlammn qatinlganhgi belgisi; K. Tanlangan qatlamlardi bir-biri menen baylanistiradi; L. Qatlamga stil qosadi; M. Niqap qatlam jaratadi; N. Jana korrekciyahq qatlam jaratadi; O. Qatlamlardin jana topann jaratadi; P. Jana qatlam jaratadi; Q. Tanlangan qatlamdi oshiredi; R. Qatlamdi korsetedi yaki jasiradi.
Qatlamlardanbirinshisi fon dep ataladi. Olbasqalarmantömende turadi häm omn ormn özgertip bolmaydi. Basqa qatlamlardin ornin almastinw mümkin. Joqanda turgan qatlamdagi süwretleniw tömendegilerdi jawip qoyadi. Eger qatlam sahstirmali moldir bolsa, onnan keyingi qatlam biraz körinip turadi.
Qatlamga mqap qatlam qosiw miimkin. Qatlamnin mqap penen bekitilgen bolimin özgertip bolmaydi. Bui qatlamnin bir bolimin ozgertiw kerek bolganda jiidä qolayli. Qatlamdagi kemshiliklerdi saplastinw ushin ogan korrekciyaliq qatlam qosiladi. Al, stil qatlam qatlamga tayar stildi qollamw ushin isletiledi. Boyaw quyiw qatlami qatlamnin listinen boyaw quyiw ushin isletiledi.
Siiwretleniwde qatlamlar sam artqan sayin olar menen islew qiyinlasadi. Bunday payitta bir neshe qatlamdi bir toparga birlestiriw ham bul topar menen bir qatlam menen islegendey islew miimkin.
Noutbuk ham miymanxana siiwretlerin jiiklep alamiz. Miymanxana siiwretleniwin tohq ajiratip (Ctrl+A qostiiymesi), onnan nusqa alamiz (Ctrl+C). Noutbuk siiwretine ötip, ogan nusqam jaylastiramiz (Ctrl+V). Noutbuk siiwretine otiw ushin onin aynasimn korinip turgan jerin tishqan menen basiw jetkilikli. Eger ayna basqa aynalar menen tohq tosip qoyilgan bolsa, tiykargi menyudin Окно (Ayna) boliminin aqirgi bäntlerinde jaylasqan hiijjet aynalannan kereklisin tahlaymiz.
Noutbuk aynasinda miymanxana siiwretleniwi payda boladi ham ol ajiratip ahngan (tömendegi siiwretlerden birinshisi). Tiykargi menyudin Редактирование (Redaktorlaw) bölimindegi Трансформирование (Forma ozgertiw) bäntin häm payda bolgan menyuden Искажение (Siziqh bolmagan ozgertiw) bäntin tanlaymiz.
Miymanxana siiwretleniwi miiyeshlerinde arnawh markerler payda boladi. Olardan birin siiyrep, noutbuk ekram miiyeshine ahp kelemiz (2-siiwret). Miymanxana siiwretleniwinin qalgan ushlanndagi markerlerdi tishqan menen siiyrep, kerekli oringa ahp kelemiz (3-, 4- ham 5-süwretler). Jane bir märte miiyesh markerlerinin siiwrettegi noutbuk ekram miiyeshlerme tuwn qoyilganhgin tekserip (Ekrandagi siiwretleniw piitkilley korinbewi kerek), Enter tiiymesin basamiz.
Tayar siiwretti jana at penen saqlap qoyamiz (6-siiwret). Miymanxana siiwretleniwi ayinm qatlamda jaylasqanhgi sebepli, ondagi özgertiwler basqa qatlamdagi noutbuk siiwretleniwine täsir etpedi.




Jane bir shmigiw onnlaymiz. PhotoShopqa qaptal ayna súwretin júklep alamiz. Oni toliq ajiratip, nusqalaymiz. Jaña súwret jaratamiz. Опт ólshemleri qaptal ayna súwreti ólshemleri siyaqli boladi. Jaúa súwretke qaptal ayna súwretinin nusqasin jaylastiramiz (tómendegi 1-súwret).
Qaptal aynadagi motociklshilerdiú súwretleniwin ápiwayi arqan yaki magnitli arqan úskenesi menen ajiratip alamiz. Klaviaturadagi Delete túymesin basip, ajiratilgan bólekti óshirip taslaymiz (2-súwret).
Miymanxana súwretin júklep, onnan nusqa alamiz. Nusqamn ólshemlerin kishireytip, qaptal ayna ústine qoyamiz (3-súwret).





Miymanxana hám avtomashina súwretleri jaylasqan qatlamlardm ornin almastiramiz. Bunm ushin qatlamlar palitrasin ashamiz. Слой 1 degen jaziwdiñ ústine yaki ol jaylasqan hawareñ tórtmúyeshlik ústine tishqandi alip kelip, shep túymesin basip tunp, joqanga súyreymiz. Слой 2 jaziwi tóbesinde siziq payda boliwi menen tishqan túymesin bosatip jiberemiz.


Nátiyjede avtomashina jaylasqan birinshi qatlam joqanga shigip, miymanxana qatlami tómenge túsedi, miymanxana tek avtomashina aynasinan gana kórinip turadi. Fonniñ aq reñi bolsa hesh qayerde kórinbeydi. Eger avtomashina súwretleniwin fonnan basqa qatlamga nusqalamaganimizda, oniú ornin ózgertip bolmas edi. Avtomashina fonda bólmagani ushin omñ aynasindagi súwretleniwdi óshirgenimizde omñ ornin fon reñi iyelemeydi, ol móldir kóriniske ótedi.
PhotoShopta forma ózgertiwler hám qatlamlardan paydalamwga misal sipatinda berilgen súwretten kublar jasap, olardi jiynawga unmp kóremiz. Berilgen súwret hám ahngan nátiyje tómende keltirilgen.


Tapsirmani onnlaw algoritmin keltiremiz:

1. 
   Kub täreplerine qoyiliwi kerek bolgan süwretti jüklep alamiz. Aldin körip shigilgan ramka üskenesi järdeminde (klaviaturada C tüymesin basip shaqinladi) onnan 80x80 ölshemli bölimin kesip alamiz.
   
2. 
   Jana süwretleniw jaratamiz (Ctrl+N). Omn ölshemlerin 1000x800 etip ornatamiz.
   
3. 
   Birinshi süwretleniwge ötip, oni toliq ajiratip alamiz (Ctrl+A) häm nusqalaymiz (Ctrl+C). Ekinshi süwretleniwge ötip ogan birinshi süwretleniwdin eki nusqasin jaylastiramiz (Ctrl+V).
   
4. 
   Jaylasqan ekinshi nusqa ajiratilgan halda tunpti. Om kursordi basqanw tüymeleri järdeminde yaki tutqa üskenesin tanlap, birinshi nusqanin üstine ahp kelemiz.
   
5. 
   Bui nusqamü vertikal ölshemin eki märte kemeytemiz häm om gorizontal bagitta -45° qa buramiz.
   
6. 
   Süwretleniwge birinshi süwrettin üshinshi nusqasin jaylastiramiz. Om birinshi nusqamü oü tärepine tutqa üskenesi yaki kursordi basqanw tüymeleri järdeminde ahp kelemiz.
   
7. 
   Bui nusqanin gorizontal ölshemin eki märte kemeytemiz häm om vertikal bagitta 45° qa buramiz.
   
8. 
   Üsh nusqa jaylasqan qatlamlardi birlestiremiz. Bunin ushin olar jaylasqan qatlamlardi Shift tüymesin basip tunp tanlaymiz häm qatlamlardi birlestiriw tüymesin basamiz.
   
9. 
   Jaratilgan kubti toliq ajiratip alamiz. Omh nusqasin alip, süwretleniwge jaylastiramiz. Jana kubti isinp, birinshisinin janina keltiremiz.
   
10. 
    Togizinshi ämeldi segiz märte täkirarlaymiz. Här sapan jana nusqam qalganlanna bos onn qaldirmastan tigiz etip tirkep qoyamiz.
    
11. 
    Ormlagan jumislanmizdi Ctrl+S qostüymesi järdeminde däslep PhotoShop formatinda, keyin jpeg formatinda saqlap qoyamiz. Eki hüjjetti jawip, PhotoShopta islewdi tamamlaymiz.
    

YADTA SAQLAN!
Süwretleniwge jaylasqan nusqa ajiratilgan halda qaladi. Basqa üskene tanlaganga shekem oni tishqan menen süyrep, jana oringa otkeriw mümkin.
cJR SORAW HÄM TAPSiRMALAR

1. 
   Miymanxana süwretin basqa süwrettegi kompyuter ekramna jaylastinü.
   
2. 
   Miymanxana süwretin basqa süwrettegi avtomashinamn qaptal aynasina jaylastinn.
   
3. 
   Qaptal aynasinda miymanxana süwreti bolgan avtomobil süwretin süwrettegi komputer ekramna jaylastinn.
   
4. 
   Kublardi basqa usillarda jaylastinp, jana süwretleniwler jaratih.
   
5. 
   Özihizdin fotosüwretihizden kub jasap, olar menen süwretleniwdi tohqtinh.
   
6. 
   Qatlamlardin ornin almastinw qalay ämelge asinladi?
   

Ää ÜYGE TAPSiRMA
Shaharaqhq fotosüwretihizden üshewin ahp, olardi kubtiri üsh jagina jaylastinn.
11-SABAQ. PHOTOSHOPTA REN SISTEMALARf
Redler menen islew ushin bir qatar sistemalar islep shigilgan. Olardan birinshisi qosihwshi reriler sistemasi dep ataladi. Bolmedegi bir neshe shiraqlardi jaqsaq, olar taratip atirgan jaqtihqlar qosiladi häm bölme jäne de jaqtilanadi. Eger bul shiraqlar här türli rehde bolsa, bul renler qosihp, bólme onnan da kóre jarqmiraq (ashigiraq) reñge kiredi. Basqa reñlerdi úsh tiykargi reñ: qizil (Red), jasil (Green) hám kók(Blue) reñlerdi hár túrli qatnasta qosiw menen jaratiw múmkin. Bul reñlerdiñ atlannan qosiliwshi reñler sistemasiniñ ati RGB ahngan.


Bul reñlerdiñ hár biriniñ jarqinhgi 0 den 255 ke shekem boliwi múmkin. Nátiyjede 256*256*256 (ón alti millionnan kóbirek) reñler payda etiw múmkin. Máselen, jasil hám kók reñler qosilganda hawa reñ (inglis tilinde Cyan dep ataladi), qizil hám kók reñler qosilganda qizgilt (Magenta), qizil hám jasil reñler qosihp san ( ) reñler payda boladi.
Úsh tiykargi reñ qosilganda aq reñ shigadi.
Qosihwshi reñler járdeminde televizor hám kompyuter moniton ekranindagi súwretleniwlerdiñ reñleri ahnadi.
Súwret sabaqlarman som bilemiz, aq qagazdi bir neshe reñdegi boyawlar menen boyasaq, bul reñler qosihp, toyginlasadi. Máselen, san hám qizgilt reñler menen qagazdi boyasaq, qagaz qizil reñge kiredi. Bunda reñler áq reñinen ayinladi hám bul reñler sistemasi aymliwshi reñler sistemasi dep ataladi.
Bul sistemada tiykargi reñler sipatinda hawa reñ, qoñir hám san reñler ahngan. Bul úsh reñ aq qagazga jagilganda qagaz qara reñge kiredi. Biraq, taza boyawlar ahw júdá qiyinhgi sebepli bul úsh reúnen ahngan qara reñ qanday da bir boyaw túsine kirip qaladi. Bumñ aldin ahw ushin ayinliwshi reñler sistemasinda joqandagi úsh reñ menen birge qara reñ de qollaniladi. Nátiyjede qara reñler kóp bolgan súwretleniwlerdi jaratiwda basqa reñdegi boyawlardiñ jumsahwi da keskin kemeyedi.
Reñlerdiñ bul sistemasinan reñli printerlerde, plotterlerde hám de baspaxananiñ baspa mashinalannda paydalaniladi. Bul sistema ondagi tiykargi reñler atlannan ahngan bolip, CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, blacK) dep ataladi. Bul sistemada hár bir tiykargi reñ procentte kórsetiledi.
PhotoShopta tiykannan dizaynerler isleydi. Olar ushin qolayli hám túsinikli bolgan reñler sistemasi da islep shigilgan. Olardan biri HSB dep ataladi. Bul at iñliz tilindegi Hue (reñ túri), Saturation (reñ toyginhgi) Bri­ghtness (reñ jarqinhgi) sózlerinen ahngan.
Bul sistemada reñler palitrasi dóñgelek formasinda dúzilgen bolip, hár bir reñge úsh parametr sáykes keledi. Bul parametrler birinshisi kerekli reñdi tañlaw ushin xizmet etedi. Tiykargi reñler dóñgelek shegarasi bolgan sheñberde jaylasqan.

120°G 60°Y

240°B 300°M
Olardi tañlaw ushin sheñberdegi noqatqa sáykes keletugin orayhq múyesh (0 den 360 gradusqa shekem bolgan mánisti qabil etedi) mánisi kirgiziledi. 0^o qa qizil, 120° qa jasil, 240° qa kók reñ sáykes keledi. Ekilemshi reñler: san (60°), hawareñ (120°) hám qizgilt (240°) lar tiykargi reñler arasinda jaylasqan.
Bul reñler bir-biri menen qosihp, jaña reñler payda boladi. Máselen, kók
reñ (240°) menen qizgilt reñ (300°) arasinda fiolet reñ (270°) jaylasqan.
Ekinshi parametr reñniñ toyinganhgin bildiredi. Bul parametr 0 den 100 ge shekem bolgan mánisti qabil etedi. Bul parametrdiñ mánisi kemeygen sayin reñniñ toyinganhgi da kemeyip baradi hám 0 ge teñ bolganda bul reñ aq reñge aylanip qaladi.
Bul parametrge sáykes keletugin reñler tañlangan múyeshtiñ radiusi boyinsha jaylasqan boladi. Bul radius boylap qozgalganda dóñgelek shegarasi, yágniy sheñberde tañlangan reñ toyinganhgi kemeyip banp, aq reñge aylanadi.

íssí
qizgish fiolet
fiolet reú qizil birlemshi
qizgish
qabaq
reñ
qabaq
reñ

sargish
qabaq
reú sari
birlemshi
SUWÍQ Reñniñ úshinshi parametri tañlangan reñniñ jarqinhgin o^¹¹ bildiredi hám 0 den 100 ge shekem kót bolgan mánislerdi qabil etedi. birlemshi Máselen, aq reñ tañlangan bolsín. Omñ jarqinligi 100 (%) ke teñ bolsa, ol aq bolip qala beredi. Jarqinliq 0 aspan , . , ,
kók ge ten etip alinsa, aq ren qaraga

r jasil

sargish jasil
aylanip qaladi. 50 ge teñ bolsa, kúl reñ, 25 ke teñ bolsa, toq kúl reñ, 75 bolsa, ashiq kúl reñge aylanadi.
Bul sistemamñ jaqsi tárepi, onda
biri-birin toliqtinwshi hâm biri-birine jaqin bolgan renier ayqin kôrinip turadi. Biri-birin toliqtinwshi renier dep dongelektin bir diametrinde bir- birine qarama-qarsi jaylasqan reûlerge aytiladi.
Mâselen, qizil hâm hawa ren; sari hâm kôk; jasil hâm qizgilt renier; sonday-aq aq hâm qara renier biri-birin tohqtinwshi bohp tabilatugin reûler esaplanadi. Tohqtinwshi rehlerden biri fon ushin alinsa, ekinshisi siziqlar siziw, tekstjaziw ushin qollamladi. Bunda siziq hâm jaziwlar fonda ayqin kôrinip turadi. Teksttin qaysi bir bôlimin ajiratiw ushin teksttin tiykargi rehine jaqiniraq reh tahlanadi.
Renier eki tûrge bôlinedi. Olardan birinshisi issi renier, al ekinshisi suwiq renier dep ataladi. Îssi reûlerge quraminda qizil hâm sari renier kôbirek bolgan reûler, suwiq reûlerge quraminda kôk hâm siya reûler kôbirek bolgan reûler kiredi. Âsirese, olarga qara hâm kûl reûler aralassa, olar jâne de suwiqlasadi. Îssi hâm suwiq reûler arasindagi jasil hâm fiolet reûler neytral reûler esaplanadi.
Îssi reûler adamniû keypiyatiû kôteredi. Al, suwiq reûler ruwxiyatqa jaman tâsir etedi. Dizayn menen shintlap shugillamwdi qâlegenler issi, suwiq, neytral reûlerdi hâm olar menen islewdi jaqsi bilip ahwi kerek.
ÆX YADTASAQLAÑ!
xj^ Hár túrli reñler insan keypiyatina hár túrli tásir etedi.