Shkastlangan kishilarga dastlabki tibbiy yordam ko’rsatish

rasm. Sun‘iy nafas berish va yurakni uqalash usullari.

Agar jarohatlangan shaxsning ko`z qorachigi kengaygan va puls urishi sezilmasa, qon aylanishini tiklash maqsadida sun‘iy nafas berish bilan bir vaqtda yurak uqalanishi lozim. Uqalashda o`ng qo`lning kafti jarohatlangan shaxsning ko`kragiga qo`yiladi va tez- tez (minutiga 60 marta) bosiladi. Tananing pastki qismlari joylashgan vena qon tomirlaridagi qonni yurakka kelishini tezlatish maqsadida oyoqni 0,5 m gacha yuqoriga ko`tarib ko`yish mumkin. Agar bu yordamlarni bir kishi bajarayotgan bo`lsa, 2-3 marta sun‘iy nafas bergach, 10-12 marta yurakni tashqi uqalash tavsiya etiladi. Jarohatlangan shaxsning o`ziga kelganini nafas olishini tiklanishi, rangini qizarishi, ko`z korachig`ini qisqarishi kabi belgilardan bilib olish mumkin. Buni tekshirish uchun massajni 2-3 sek to`xtatib turish mumkin. Agar jarohatlangan shaxsda o`ziga kelish holatlari kuzatilmasa, sun‘iy nafas berish va yurakni uqalashni vrach kelgunga qadar davom ettirish kerak.

4. 
   Maneken-trenajerda tajriba ishi Og`izdan-og`izga sun‘iy nafas oldirish
   

-maneken chalqancha yotqiziladi, ko`krak qafasini ochish uchun kiyimlari yechilib, sun‘iy nafas oldirishga tayyorlanadi. Maneken boshini yonboshlatib, og`iz bo`shlig`i begona narsalardan tozalanadi:
-nafas yo`lini to`g`rilash maqsadida maneken boshi tagiga bir qo`lni va peshonasiga ikkinchi qo`lni qo`yib iloji boricha boshi orqa tomonga egiladi;
-maneken og`ziga doka qo`yilib, og`iz bilan kuchli havo (nafas) yuboriladi;
-nafas yuborish har 5-6 sekundda bir marta yoki bir minutda 10-12 marta amalga oshirilishi zarur;
-har gal havo yuborilganidan so`ng nafas qayta chiqishi uchun maneken og`zi va burni bo`shachiladi.
Yurakni tashqi uqalash
-maneken qo`li yoki bo`ynidan puls urishi, ko`krak harakatidan nafas olayotgani va ko`z qorachig`ining holati tekshirilib, yurakni massaj qilish zaruriyati aniqlanadi;
-ko`krak qafasi tugagan joydan ikki barmoq enlikda pastga bir qo`l kaft bilan, uning ustiga ikkinchi qo`l to`g`ri burchak ostida ustma-ust qo`yiladi:
-tez harakat bilan ko`krak qismining past tomoni 3-4 sm ga 0,5 sek davomida bosiladi. Agar harakat to`g`ri amalga oshirilgan bo`lsa, yashil chiroq yonadi:
-agar ko`krak qafasi kuchli, ya‘ni noto`g`ri bosilsa qizil chiroq yonadi;
-ko`krak qafasini bosish yurak urishi ritmiga to`g`ri kelishi kerak,
-agar dastlabki yordamni ikki kishi berayotgan bo`lsa, biri sun‘iy nafas oldiradi, ikkinchisi yurakni massaj qiladi;
-dastlabki yordamni bir kishi amalga oshirsa 2-3 marta sun‘iy nafas oldirilgach, 10-12 marta ko`krak qafasi bosiladi.

4. 
   Hisobot tarkibi
   

Darsda o`rganilgan birinchi tibbiy yordam ko`rsatish tartib-qoidalari bo`yicha yozma ma‘lumot bering.