13
I bob.Shiller poetikasining tarjimalari xususida
1.1.”Asoratdagi Pegas” , “Zamin taqsimoti” she‟rlari tarjimasining badiiy xususiyatlari.
Shiller ijodi tarixiy voqeyliklar bilan birgalikda,syujeti afsona,rivoyat va asotirlarga
asoslangan asarlar bilan diqqatga sazovordir.Shoir Germaniya bilan bog‟liq afsona va
rivoyatlarni mukammal o‟rganib chiqdi.Buning natijasi o‟laroq,grek
mifi asosida
yaratilgan “Gero va Leandr”, “Qo‟lqop” balladalari, “Asoratdagi Pegas” pamfleti va
“Zamin taqsimoti” she‟ri janriga yaqin tursa-da,muallif uni hikoya deb atagan.
“Asoratdagi Pegas” pamfleti Shiller ijodida
alohida ahamiyat kasb etuvchi,hajm
jihatdan kichik,ammo mag‟zi pishiq,ramziy-mifologik asardir.Masal janriga yaqin
bo‟lgan bu asar o‟sha davrdagi mavjud ijtimoiy-iqtisodiy voqea-hodisalarni fosh qilish
maqsadida yaratilgan.Mazkur o‟tkir tanqidiy she‟r 1795-yil 20-iyulda yozib
tugatilgan,ilk bor “ Pegasus im Joche” sarlavhasi ostida “Musenalmanach”ning 62-67
betlarida chop etilgan.Yangi asardan qoniqish hosil qilmaslik Shiller ijod jarayonining
muhim xususiyatlaridan biri edi.Shuning 1795-yil 7-avgustda Shiller she‟rning yakuniy
qismini qayta ishlab Humboldtga jo‟natadi.Asardagi ijobiy jihatlarni ko‟rgan Humboldt
1795-yil 10-avgustda Shillerga yozgan javob xatida asar yakunini “qoyilmaqom” deb
ta‟riflaydi.Shiller she‟rni maslakdosh do‟stlari Gyote,F.Shlagel,Kyorner va Harderga
jo‟natib,ularning ham she‟r haqidagi fikrlarini bilib oladi.She‟rni
ular ham yuksak
baholaydilar.
Shiller “Asoratdagi Pegas” ni yaratishda juda ko‟p manbalardan foydalangan,
zamondoshlari“Asoratdagi Pegas” pamfleti Shiller ijodida alohida ahamiyat kasb
etuvchi,hajm jihatdan kichik,ammo mag‟zi pishiq,ramziy-mifologik asardir.Masal
janriga yaqin bo‟lgan bu asar o‟sha davrdagi mavjud
ijtimoiy-iqtisodiy voqea-
hodisalarni fosh qilish maqsadida yaratilgan.rining maslahatiga suyangan.G‟arbiy
Yevropa xalqlari bilan madaniyatlarida,urf-odatlarida yaqinlik bo‟lgan rus xalqi
Shillerning ba‟zi bir asarlarini u hayotligidayoq o‟z tiliga tarjima qila boshlagan
edi.Shoir she‟rlarining Rossiyadagi birinchi tarjimoni N.M..Karamzindir.U 1794-yilda
shoirning “Shodlikka” she‟rini o‟girgan.Bu she‟r o‟sha paytlarda “Shodlik gimni”
sifatida xalq orasida keng tarqalgan.Ammo majoziy –allegorik asar “Asoratdagi
Pegas”ning ruscha matni butun hayotini jahon adabiyoti namunalarini o‟girishga
bag‟ishlagan shoir-tarjimon Vilgelm Levik qalamiga mansubdir.Shillerning
asarlari
14
o‟zbek tiliga turli davrlarda turli yozuvchi,shoirlar tomonidan tarjima qilindi.1996-
yilda bu she‟rni Muhammad Ali o‟zbek o‟quvchilariga taqdim etdi.Bu shoirning G‟arb
klassik adabiyotidan tarjima bobidagi ilk asari edi.Shoir tarjimaga V.levik variantini
asos qilib olgan.
Shoirning mifdan ma‟naviy oziqlanishi,folklorga
suyanishi,afsona va rivoyatlar
asosida asarlar yaratishi uning badiiy mahoratining yuksalganidan,ijodining yangi-
yangi
qirralari
kashf
bo‟lganidan
dalolatdir.Shillerning
asotirdan
foydalanishi,asarlarining
badiiy-estetik
qimmatini
oshiribgina
qolmay,ayni
choqda,uning badiiy asarlari galeriyasiga rang-baranglik ham baxsh etdi.asar
yo‟nalishini,ya‟ni biror narsa yoki shaxs to‟g‟risida hikoya qilinishini,hech ikkilanmay
she‟r sarlavhasining o‟zidanoq bilib olish mumkin.
Ijodkor asariga och qolgan
shoirni qahramon qilib oladi,uning ilhomini qadimgi
grek mifologiyasidagi uchqur qanotli ot
Do'stlaringiz bilan baham: