Shaxsiy kompyuterlarning dasturli ta‘minoti. Operatsion tizimlar, utilitlar, drayverlar

MS DOS operatsion tizimi
Hozircha MS DOS operatsion tizim bilan tanishi utamiz. MS DOS OS si quyidagi qismlardan tashkil topagan:

• 
  BIOS (Basic Input-Output System), (Kiritish-chiqarishning asosiy tizimsi). Bu kompyuterning doimiy xotirasida joylashgan. Uning vazifasi axborotlarni kiritish va chiqarish bilan boglik bo’lgan eng sodda va universal xizmatlarni bajarishdan iborat.
  
• 
  Operatsion tizimning yo’qlovchisi. Bu tizim juda kiska dastur bo’lib, u MS DOSli disketaning birinchi sektorida joylashadi va uning vazifasi MS DOSning kolgan ikki modulini ukishdan iborat.
  
• 
  io.sys va msdos.sys tizimli fayllar. Ularni operatsion tizim yo’qlovchisi xotiraga kuchiradi va kompyuter xotirasida doimo saqlaydi. io.sys (INPUT-OUTPUT) BIOSning xotiradagi davomi hisoblanadi. msdos.sys DOSning yuqori darajadagi vazifalarini bajaradi.
  
• 
  MS DOSning buyruk protsessori foydalanuvchi kiritgan komandalarni kayta ishlaydi. Buyruk protsessori OS yo’qlanayotgan disketaning command.com faylida joylashadi.
  
• 
  MS DOSning tashki komandalari - OS bilan birgalikda yo’qlanadigan alohida fayllardagi dasturlardir. Bu dasturlar xizmatchi vazifasini bajaradi, masalan, disketalarni formatlash, disketalarni tekshirish va xokazo.
  
• 
  Kurilmalar drayverlari MS DOSning kiritish-chiqarish tizimsini tuldiradi, yangi kurilmalarning ishini ta‘minlaydi , mavjud bo’lgan kurilmalarning nostandart ishlatilishini ta‘minlaydi. Drayver nomi config.sys faylida ko’rsatiladi.
  

Fayllar va kataloglar.
Disketalarda ma‘lumotlar fayllar ko’rinishida saqlanadi. Fayl -bu disketaning ma‘lum nom bilan ataluvchi sohasidir. Faylda dastur va hujjat matnlari, bajarilishi mumkin bo’lgan dasturlar va xokazolar saqlanadi. Fayllar 2 xil bo’ladi: matnli va ikkili tizimdagi. Matnli fayllar foydalanuvchi ukishi uchun mo’ljallangan.
Har bir fayl ikki qismdan iborat bo’lgan nomga ega. Fayl nomining birinchi qismi asosiy qismi hisoblanadi va 1 tadan 8 tagacha belgidan iborat bo’ladi. Fayl nomining ikkinchi qismi kengaytgich deyiladi va 1 tadan 3 tagacha belgidan iborat bo’ladi. Fayl nomining asosiy qismi kengaytgichdan nuqta bilan ajratiladi.
Masalan: