Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

3. ShAXSIY KOMPYuTERDAGI BLOKLAR BAJARADIGAN 
 
IShLAR IZChILLIGI 
 
Dastur  ShKning  tashqi  xotirasida  saqlanadi.  Dasturni  ishga  tushirayotgan 
foydalanuvchi  kompyuterning  diskdagi  operatsion  tizimiga  (ingl.  DOS  -  Disc 
Operation 
System) 
ushbu 
dasturning 
ijrosiga 
oid 
so‘roq 
yo‘llaydi. 
Foydalanuvchining  so‘rog‘i  -  displey  ekranidagi  komanda  berish  satriga  ishga 
tushiriladigan  muayyan  dasturning  nomini  kiritishdir.  Bosh  dastur  (DOS-
Command.com)  tashqi  xotiradagi  ayni  fursatda  bajarilayotgan  dasturni  uning 
boshlanish  qismi  (birinchi  komanda)  saqlanayotgan  XTSQga  mashina  tomonidan 
qayta yozilishini ta’minlaydi. 
Shundan so‘ng avtomatik ravishda dastur komandalarining ketma- ket ijrosi 
boshlanadi. Har bir dastur o‘z ijrosi uchun mashina ishining bir nechta taktini talab 
qiladi (ushbu taktlar taktli impulslar generatoridan kelayotgan impulslar davri bilan 
belgilanadi).  Har  qanday  komanda  ijrosining  birinchi  taktida  XTSQdagi 
hisoblagich-registrga  o‘rnatilgan  manzil  bo‘yicha  ushbu  komanda  kodi  solishtirib 
chiqarilishi  va  bu  kodning  boshqaruv  qurilmasidagi  komandalar  registrlari  uchun 
mo‘ljallangan  blok  ichiga  yozilishi  ro‘y  beradi.  Ikkinchi  va  keyingi  taktlar 
ijrosining  mazmuni  komandalar  registrlari  uchun  mo‘ljallangan  blok  ichiga 
yozilgan  komanda  tahlilining  natijalari  bilan  belgilanadi,  ya’ni  endi  ma’lum  bir 
komandaga bog‘liq bo‘ladi. 
Misol  tariqasida  keltirilayotgan  komanda  ijrosi  davomidaquyidagi  amallar 
bajariladi: 
SL 0103 5102  
ikkinchi  takt:  XTSQning  0103  uyasidan  birinchi  qo‘shiluvchi  solishtirib 
chiqariladi va u AMQga ko‘chirib o‘tkaziladi; 
uchinchi  takt:  XTSQning  5102  uyasidan  ikkinchi  qo‘shiluvchi  solishtirib 

---

chiqariladi va u AMQga ko‘chirib o‘tkaziladi; 
to‘rtinchi  takt:  AMQda,  ushbu  qurilmaga  uzatilgan  sonlar  qo‘shilishi  va 
yig‘indining shakllanishi ro‘y beradi; 
beshinchi  takt:  AMQdan  sonlar  yig‘indisining  solishtirib  chiqarilishi  va 
0103 uyasiga yozilishi ro‘y beradi; 
Eng  so‘nggi  (yuqorida  keltirilgan  misolda  beshinchi)  takt  nihoyasida  MPX 
komandalari  manzilining  hisoblagich-registri  ichiga  dasturning  bajarilgan 
komandasiga  taalluqli  kod  tomonidan  band  qilingan  baytlar  miqdoriga  teng  son 
yoziladi. Modomiki XTSQdagi bitta xotira uyasining hajmi 1 baytga teng va dastur 
komandalari  XTSQda  ketma-ket  joylashgan  ekan  komandalar  manzilining 
hisoblagich-registri  ichida  mashina  dasturiga  taalluqli  navbatdagi  komandaning 
manzili  shakllanadi  va  mashina  ushbu  komanda  ijrosiga  kirishadi  va  h.  k.  Dastur 
ijrosi  yakuniga  yetmas  ekan  jamiki  komandalar  shu  tariqa  ketma-ket  bajarilib 
boraveradi.  Dastur  ijrosi  nihoyasiga  yetgach,  boshqaruv  yana  qaytadan 
Command.com operatsion tizimining dasturiga o‘tadi.