Shartli belgilar


-§. Turkiyaning ijtimoiy-



Download 1,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet132/184
Sana11.03.2021
Hajmi1,39 Mb.
#61421
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   184
Bog'liq
Jahon tarixi. 9-sinf (2014, M.Lafasov, U.Jo'rayev)

32-§.
Turkiyaning ijtimoiy-
iqtisodiy ahvoli


113
Og‘ir iqtisodiy ahvol bora-bora Turkiyani chet el davlatlarining
yarimmustamlakasiga aylantirdi. Yevropa davlatlari imperiyaning
mustamlakalarini tortib ola boshladilar. Faqat Germaniya impe-
riyadan ulush ololmagan davlat edi. Shuning uchun ham Turkiya
hukumati XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Germaniya bilan
yaqinlashdi.
Germaniya kapitali katta muvaffaqiyatni qo‘lga kiritdi. 1888-yili
bo‘lajak Bag‘dod temiryo‘li loyihasining Izmir — Anqara qismini
qurish ularga tegdi. 1903-yili nemislar bu loyihani (Bag‘dod orqali
Fors qo‘ltig‘igacha temiryo‘l qurish) to‘la qo‘lga kiritdi.
Turkiya 1875-yilda qarzlar uchun yiliga
570 mln. frankdan ortiq foiz to‘lashi lozim
edi. Davlatning daromadi esa 380 mln.
frankni tashkil etdi.
Turkiya qarzni to‘lash u yoqda tursin, ishlovchilarning ish
haqini to‘lashga ham qodir bo‘lmay qoldi. Oqibatda, xalq
ommasining turmush darajasi nihoyatda yomonlashdi. Shunday
sharoitda „Yangi usmonlilar harakati“ vujudga keldi. Bu harakat
a’zolari sulton hokimiyatini tugatish g‘oyasini ilgari surdilar.
Harakatning „Ibrat“ gazetasi ilg‘or demokratik g‘oyalar tar-
g‘ibotchisiga aylandi. Millatparvar ziyolilar, ilg‘or fikrli amaldorlar
va zobitlar ham bu harakatga qo‘shildilar.
Mamlakatda sulton hokimiyatini tugatish g‘oyasi shakllandi.
1876-yilda xalq qo‘zg‘oloni boshlandi. Xalq qo‘zg‘oloni hukm-
ron tabaqalarni qo‘rqitib yubordi. Oqibatda, 1876-yilning 22-
mayida Abdulaziz, Shayx ul-Islom fatvosi bilan taxtdan tushirildi.
Bir qancha vaqtdan so‘ng taxtni Abdulhamid II egalladi.
1876-yil 23-dekabrda Turkiyada konstitutsiya e’lon qilindi. Unga
ko‘ra, mamlakatda ikki palatali parlament joriy etildi. Quyi palata
Deputatlar palatasi deb, yuqori palata esa Senat deb ataldi.
Konstitutsiya sultonga katta vakolatlar berdi. Fuqarolarning juda
oz qismigina saylov huquqiga ega bo‘ldi.
Abdulhamid II davri Turkiya tarixida „zulm
davri“ nomini oldi. Sulton tez orada  parla-
mentni tarqatib yubordi. Konstitutsiya ta-
rafdorlarini quvg‘in qildi. Ularning ko‘pi
o‘limga hukm qilindi. Mamlakat jaholat zulmatida qoldi. 1889-yili
Istanbulda harbiy-tibbiy bilim yurti kursantlari yashirin „Birlik va
taraqqiyot“ tashkilotini tuzdilar. Tashkilotning sho‘balari butun
Turkiyaga tarqaldi va mamlakatda konstitutsiyaviy tartib o‘rnatish

Download 1,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish