«sharq» nashriyot-matbaa

 
115 
Yosh 
buxoroliklar 
Amir Olimxon 
islohotlari 

---

 
davlat  tomonidan  qat'iy  belgilab  qo'yilgan  maosh  ta'sis  etildi.  «So'ngra  biz 
tomonimizdan,  —  deyiladi  farmonda,  —  xususan,  shariat  amri  bilan 
mamlakatda  foydali  bilimlarni  rivojlantirish  va  rag'batlantirishga  qaratilgan 
chora-tadbirlar ko'riladi». 
Shuningdek, amir o’z xazinasidan tashqari alohida davlat xazinasini ta'sis 
etishga, davlat ehtiyojlaridagi kirimlar va chiqimlarni aniq hisoblab boruvchi 
budjet  belgilashga  ham  va'da  bergandi.  Farmonda  bosmaxona  ochish, 
mahbuslarni  zindonlardan  ozod  qilish  haqida  ham  va'dalar  berildi.  Ana  shu 
maqsadda  poytaxtda  istiqomat  qiluvchi  «tiniq  fikrli  va  oqil»  odamlardan 
«assambleya»  (majlis)  Buxoro  amiri  Olimxon  tuzuvchi  «millat»ni  saylash 
ham mo'ljallangan edi  
Farmon  katta  va'dalar  asosida  tuzilgan  bo'lsada,  jadidlarda  u  shubha 
uyg
’
otdi. Yosh buxoroliklar rahnamolari (farmonni amalga oshirish maqsadida 
tuzilgan qo
’
mita Yosh buxoroliklar qo'mitasi deb atalgan) o'zlarining islohotlar 
borasidagi  fikr-mulohazalarda  yakdillikka  erisha  olmadilar.  Mahmudxo'ja 
Behbudiy,  Mullaxon  o'g'li,  Mirzo  G'ulom  vazmin,  bosiq  harakatlar  bilan 
farmonni  qo'llab-quvvatlagan  bo'lsa,  radikal  harakat  tarafdorlari  Fayzulla 
Xo'jayev,  Abdurauf  Fitrat  va Usmon  Xo'ja kabilar  yanada chuqur islohotlar 
o'tkazishni  talab  qilib,  o'z  tarafdorlarini  zudlik 
 
bilan  namoyish  o'tkazishga 
da'vat etdilar. 
1917-yil 8-aprelda jadidlar Karki va Buxoroda namoyishlar o'tkazishdi 
Buxoroda namoyishga to'plangan 150 kishiga Fayzulla Xo'jayev va Abdurauf 
Fitrat rahnamolik qilishgan. Shiorlarda «Yashasin Amir!» qatorida «Hurriyat, 
Adolat,  Musavvat!»  kabi  boshqa  mazmundagi  da'vatlar  ham  bor  edi. 
Namoyishga  chiqqanlar  Arkkacha  yetib  kelishganida  amir  sarbozlari  ulami 
to'xtatishga  buyruq  oldi.  200  piyoda  va  300  otliq  sarbozdan  iborat  amir 
qo'shini  namoyishga  chiqqanlarni  tarqatib,  hibsga  ola  boshladi.  Bundan 
tashqari  Ark  ostonasini  islohotlarga  qarshi  chiqqan  7  mingdan  ziyod  ancha 
uyushgan  mullalar  guruhi  egallab  oldi.  Mullalar  Arkka  yaqin  kelishga 
botingan har qanday kishini o'ldirish bilan tahdid qildilar. Namoyishchilarga 
toshlar yog'dirilib, ularni do'pposlay va haqoratlay boshlashdi. 30 dan ziyod 
namoyishchi hibsga olindi, ko'plariga tan jarohati yetkazildi. Qutulib qolgan 
namoyishchilar boshqa shaharlarga qochib jon saqlashdi. 
Buxorodagi  voqealar  jadidlarni  sergaklantirdi.  Ma'rifatli  hukmdor 
tariqasida namoyon bo'lgan Sayid Olimxonning xalq orasida hurmati qolmadi.