«sharq» nashriyot-matbaa

Yodda tuting! 
1912-yilgi  qo'zg'olon  xalq  norozilik  chiqishlarida  yangi  omilni  namoyon 
qildi, ya'ni qo'zg'olonchilar o'qotar aslahalar bilan qurollanib, urush olib 
borish taktikasini o'zlashtirgan edilar. 
 
Xalq qo'zg'olonlari xonlikda ijtimoiy-siyosiy harakatlar 
rivojlanishiga kuchli ta'sir  o'tkazdi. Mamlakatdagi  yalpi 
noroziliklar ta'siri ostida jadidchilikning Xiva xonligidagi 
ko'rinishi, Yosh xivaliklar harakati vujudga keldi. Uning Yosh buxoroliklardan 
farqli  jihati  harakatda  aholining  turli  qatlamlari  —  dehqonlar,  hunarmandlar, 
savdogarlar, ziyolilar va mayda mulkdorlarning ishtirok etishi edi. 
Yosh xivaliklar harakati rahbarlari Polvonniyoz hoji Yusupov, Bobooxun 
Salimov, Bekjon Rahmonov, Nazir Sholikorov, Jumaniyoz Sultonmurodov kabi 
taraqqiyparvarlar  bo'lib,  ular  Xorazmda  katta  nufuzga  ega  bo'lishgan.  Yosh 
xivaliklar  o’z  davrining  bilimdon  va  fozil  kishilari  bo'lib,  Xiva  xonligida 
ma'rifat tarqatish va islohotlar o'tkazish uchun jiddiy harakat qildilar. 1910-yilda 
xon  «Islohotlar  loyihasi»ni  qabul  qildi.  Loyiha  boshqaruv  tizimini  tartibga 
solishni nazarda tutar edi. Xon devoni saqlab qolinib, faqat amaldorlar davlat 
ta'minotiga  o'tkazilishi  mo'ljallangan  edi.  Loyihada,  shuningdek,  yangicha 
milliy maktablarni tashkil qilish g'oyasi ham ilgari surilgandi, Takliflar umumiy 
jihatlari bilan cheklanganligiga qaramasdan, ular chuqur islohotlar orqali Xiva 
davlatchiligi mustaqilligini tiklashga qaratilgan edi. Yangicha milliy maktablar 
ta'lim  va  madaniyat  saviyasini  ko'tarish  hamda  xivalik  ziyolilarning  yangi 
avlodini  shakllantirish  uchun  kerak  edi.  Bu  ularda  xon  hokimiyatining 
mustabidligiga nisbatan murosasizlik hissini tarbiyalashga xizmat qilardi. 
5 — O'zbekiston tarixł, 9