«sharq» nashriyot-matbaa

104 
Qo'zg'olonning 
boshlanishi
 

---

 
Bunda aholi farmonning bekor qilinishini, ro'yxat tuzishni to'xtatishni talab 
qiladi.  Jizzax  qo'zg'oloniga  Nazirxo’ja  eshon  va  Abdurahmon  jevachilar 
rahbarlik qilganlar. 
Jizzax  aholisi  mardikorlikka  qarshi  ommaviy  qo'zg'olon  ko
’
tarish 
maqsadida boshqa shaharlarga, jumladan, Toshkent, Samarqand va ko'plab 
atrofdagi qishloqlarga  o'z vakillarini  yubordilar. 13-iyulda Jizzax shahrida 
Damin  kulol  boshchiligida  hunarmandlar  mardikorlikka  olish  bo'yicha 
ro'yxatni talab qilib qishloq oqsoqoli Mirzayor Xudoyorov oldiga bordilar. 
Undagi  ro'yxat,  asosan,  kambag'al  oila  vakillaridan  tuzilgan  bo'lib  chiqdi. 
Bundan norozi bo'lgan aholi ro'yxatni berishni va uni qaytadan tuzishni talab 
qildilar.  Mirzayor  Xudoyorov  ro
’
yxatni  bermay,  to
’
plangan  odamlarni 
haqorat  qildi.  Bu  holat  aholining  keskin  noroziligini  keltirib  chiqardi. 
Shundan  keyin  ketmon,  tayoqlar  bilan  qurollangan  qo'zg'olonchilar 
Jizzaxning  yangi  shahar  qismiga  yo'l  oladi.  Qo'zg'olonni  bostirish  uchun 
uyezd  boshlig'i  o'z  yordamchilari  bilan  yetib  keladi,  lekin  ularni  qaytara 
olmaydi. Qo'zg' olonchilar safiga shahar va uning atrofidan ko'plab kishilar 
qo'shildi. Nazirxo'ja eshon qo'zg'olonchilarga umumiy rahbar bo'ldi. 
Jizzax  qo'zg'oloni  ishtirokchilari  mustamlakachi  ma'muriyatga  tegishli 
bo'lgan  harbiy,  ma'muriy  va  boshqa  joylarga  hujum  qildilar.  Ular  13-iyul 
kuni temiryo'l stansiyalarini, aloqa simlarini uzib, temiryo'l va ko'priklarni 
buzib  tashladilar.  14-iyulda  Abdurahmon  jevachi  o'z  uyida  turll  joylardan 
yuborilgan  vakillar  bilan  yig'ilish  o'tkazdi  va  unda  Jizzaxdan  12  chaqirim 
uzoqlikda  joylashgan  Kuyaboshi  degan  joyda  to'planib,  barcha  birgalikda 
harakat  qilishga  kelishildi.  Bu  xabarni  atrofdagi  joylarga  yetkazish  uchun 
vakillar yuboriladi. 
Jizzaxdagi  bu  voqealardan  xabar  topgan  podsho  hukumati  polkovnik 
Ivanov  boshchiligida  harbiy  kuchlarni  u  yerga  yubordi.  18-iyul  kuni 
Turkistonda harbiy holat e'lon qilindi.