«sharq» nashriyot-matbaa

O‘simliklar
-
O‘simliklarning  kelib  chiqishi  Yerda  hayot  paydo 
bo‘lishi  va  ilk  rivojlanish  davrlariga  to‘g‘ri  keladi.  Bun-
dan  3  mlrd  yil  oldin  dastlabki  ko‘k-yashil  suvo‘tlar 
paydo  bo‘lgan.  O‘simliklarning  oziqlanish  jarayonida 
atrof-muhitdan  qattiq,  gazsimon  va  suyuq  moddalarni 
shimib  olishga  moslanishi  natijasida  ularning  tanasi 
murakkablashib  borgan.  Shu  tariqa  o‘simliklar  rivojla-
nib,  hozirgidek  turli-tuman  ko‘rinishga  ega  bo‘ldi.
Odamlarning  va  hayvonlarning  hayotini  o‘simliklarsiz 
tasavvur  qilib  bo‘lmaydi.  O‘simliklar  havodan  zaharli 
gazlarni  yutib,  hamma  uchun  zarur  bo‘lgan  kislorod 
chiqaradi.  Shu  yo‘l  bilan  yashil  o‘simliklar  havo  tar-
kibining  doimiyligini  saqlab  turadi. 
O‘simliklar  inson  uchun  oziq-ovqat,  kiyim-kechak, 
yoqilg‘i,  qurilish  materiallari  va  boshqalarni  beradi. 
Ammo  o‘simliklarni  ko‘p  miqdorda  yig‘ib  olish  va 
oqilona  foydalanmaslik  ko‘plab  o‘simlik  turlarining 
yo‘qolib  ketishiga  olib  keldi. 

---

Hayvonlar  dastlab  suvda,  bundan  1  mlrd  yil  oldin 
yil  avval  hayvonlar  o‘simliklar  bilan  bir  vaqtda  quruq-
lik  yuzasini  egallay  boshlaydi.  Quruqlikda  birin-ketin 
suvda  ham,  quruqlikda  ham  yashovchilar,  hasharotlar, 
sudralib  yuruvchilar  paydo  bo‘lgan. 
Bundan  230–200  mln  yil  avval  dinozavrlar  paydo 
avval  qirilib  ketadi.  Ularning  o‘rnini  qushlar  va  sut- 
emizuvchilar  egallab,  hozirgi  hayvonot  dunyosi  shakl-
lanadi.
Tabiatda  hayvonlar  katta  ahamiyatga  ega.  Hayvon-
lar  oziqlanish  zanjirining  asosiy  tarkibiy  qismi.  Ular 
o‘simliklar  bilan  oziqlanib,  o‘zlashtirgan  moddalarini 
yana  tuproqqa  qaytaradi  va  o‘simliklarning  o‘sishiga 
qulay  sharoit  yaratadi.  O‘simlik  va  hayvonlarning 
qoldig‘i  bilan  oziqlanadigan  hayvonlar  Yer  yuzini  qol-
diqlardan  tozalaydi. 
Hayvonlar  odam  hayotida  ham  katta  ahamiyatga 
ega.  Ulardan  bir  qancha  turlari  ovlanadi.  Uy  hayvon-
lari  go‘sht,  sut,  jun,  teri  va  boshqa  mahsulotlar  olish 
maqsadida  hamda  transport  vositasi  sifatida  boqiladi. 
Inson  faoliyatining  tabiatga  ta’siri  tobora  kuchayib 
borishi  ayrim  hayvonlar  sonining  keskin  qisqarib  ke-
tishiga  olib  keldi. 
Mamlakatimizda  o‘simliklar  va  hayvonlarni  muho-
faza  qilish  hamda  ko‘paytirish  uchun  qo‘riqxonalar 
tashkil  etilgan.