«sharq» nashriyot-matbaa

YER  VA  UNING  SHAKLI.  GLOBUS
 
Sizga  ma’lumki,  Yerning  shakli  dumaloq, 
shar  shaklida.  Yerdagi  hamma  jismlarning 
usti  va  osti  bo‘ladi.  Lekin  Yer  shar  shaklida 
bo‘lganligi  uchun  uning  usti  ham,  osti  ham 
yo‘q.  Odamlar  Yer  yuzining  qayerida  turishsa 
ham, o‘zlarini Yer ustida turgandek his qiladilar 
(13-rasm). 
Yer  sharining  orqa  tomonidagi  odamlar 
bizga  nisbatan  oyoqlari  yuqorida,  boshlari 
pastda  bo‘ladi.  Lekin  ular  ham  Yer  sharining 
ustida  turibmiz  deb  o‘ylaydilar.
Yer shari ustidagi, ostidagi, yon tomon laridagi 
boshqa  narsalarni  bir  xil  tarzda  o‘ziga  tortib 
turadi.  Shuning  uchun  ham  yuqoriga  otilgan 
narsalar  qaytib  tushadi.  Odamlar  va  boshqa 
jonzotlar  harakatlanganda  yiqilib  ketmaydi. 
Yer  sharining  (globusning)  markazidan  o‘tkazilgan  o‘q 
  deyiladi.  Aylanish  o‘qi  chiqib  turgan  joylar 
Yer sharining 
 to‘g‘ri keladi. 
Shimoliy va janubiy qutblardan bir xil uzoqlikda o‘tkazilgan 
aylana  chiziq 
ikkita  yarim  sharga  –  shimoliy  va  janubiy  yarimsharlarga 
teng  ajratib  turadi.   
, ya’ni Yer shari belbog‘ining uzunligi 
13-rasm. 
Yer  o‘zi  ga 
tortib  turadi.

---

Odatda,  katta  o‘lchamli  narsalarni  o‘rganish  uchun 
uning  modelidan  foydalaniladi.  Yer  sharini  o‘rganish  uchun 
globusdan  foydalaniladi.