«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

H l J K L M N

Tog‘ turizmi maqsadlarida tabiat komplekslarini baholash mezonlari
(Chirchiq va Ohangaron daryolari havzalari misolida)

Yonbag‘ir xususiyati	Yonbag‘ir qiyaligi, daraja	Yonbag‘ir yuzasining xususiyati	Tabiiy jarayonlar	O‘simlik qoplami o‘tlarning % hisobidagi qoplami	Yolg‘izoyoq yo‘llarning mavjudligi	Suv manbalarining mavjudligi	Tabiat manzara- larining estetik ahamiyati
1	2	3	4	5	6	7	8
Qulay emas
Juda qiya, ba’zan tik ko‘tarilgan	30-60	Kristalli tog‘ jinslari usti ochilib yotadi	Tog‘ qulashi, qurumlar tarqalgan	Siyrak buta va butachalar mavjud, 0—30	«Echki so‘qmoqlari» mavjud	Yo‘q	Yalang‘och qoyalar, bir-biridan kam farq qiladigan manzaralar
Kamroq qulay
Juda qiya, joylarda tik ko‘tarilgan	30-40, ba’zan 50	Kristalli tog‘ jinslari usti ochilib yotadi, ba’zan lyossimon jinslar bilan qoplangan	Tog‘ qulashi, surilma va eroziya tarqalgan	Siyrak butalar, onda-sonda daraxt uchraydi, 0-40, ba’zan 50	Siyrak so‘qmoqlar, jarayonlar bilan buzilgan	Joylarda kam suvli, qurib qoladigan buloqlar mavjud	Bir xil, bir-biridan kam farq qiladigan manzaralar

	1	2	3	4	5	6	7	8
	Qulay
	Qiya	15-30	Lyoss, lyossimon jinslar, yuqori qismida ellyuviy va dellyuviy tarqalgan	Surilma, eroziya ariqlari va jar eroziyasi	Siyrak daraxtlar va zich butalar, 40-50	Yetarli darajada, ba’zan buzilgan	Sersuv buloqlar, soylar, suvi ichish uchun yaroqli	Bir-biridan farq qiladigan manzaralar, relyefning tik parchalanishi kamroq, atrof- ning kohishi, 15 km dan ko‘p
	Juda ham qulay
	Qiya, o‘rtacha	15-30, 10-15	Lyoss, lyossimon jinslar, yuqori qismida ellyuviy va dellyuviy	Siyrak surilma, eroziya ariqlari va jarlar	Daraxt va butalar zich holda, 30-100	Yetarli darajada	Yirik soylar, sersuv buloqlar	Bir-biridan farq qiladigan manzaralar, relyefning tik va yotiq parchalanishi kuchli atrof kohinishi 25 km dan ko‘p

24-rasm. «Toshkentlend» — dam olish bog‘i.

relyefning, 0‘simliklarning, landshaft umumiy ko‘rinishining estetik jihatdan zavq bera olish imkoniyati hisobga olinadi.

Baholashning oxirgi bosqichida tabiiy komplekslarning rekreatsion korxonalarni joylashtirish uchun yaroqliligi va rekrea- tsion bosimga barqarorlik darajasi hisobga olinadi.

Bilimingizni sinab ko‘ring:

91. Rekreatsiya so‘zining ma’nosini tushuntirib bering.

2. 
   Yozgi dam olish turlarini aniqlang.
   
3. 
   Rekreatsiya resurslari deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   O‘zingiz yashab turgan joyda qanday dam olish maskanlari bor?
   
5. 
   O‘zbekistondagi mashhur dam olish joylari ro‘yxatini tuzing.
   

6. 
   b o b
   GEOGRAFIK BASHORAT
   

Aziz o‘quvchilar! Sizlar ushbu bobda quyidagi mavzular bilan tanishasiz: bashorat, bashoratlash, geografik bashorat, geografik bashoratlash, bashorat usullari, sayyoraviy, mintaqaviy va mahalliy geografik bashoratlar.

Inson mehnat faoliyati bilan shug‘ullanar ekan, tabiiy sharoit- ning shu kundagi holati bilangina emas, balki kelajakda ro‘y bera- digan turli o‘zgarishlar bilan ham qiziqadi. Binobarin, tabiiy sharoit o‘zgarishini inson manfaatlari nuqtayi nazaridan oldindan bashorat qilish va chuqur tahlil qilish katta ahamiyatga ega. Ushbu bo‘lim bayonida Siz geografik bashorat, uning usullari, turlari hamda O‘zbekiston tabiat komplekslarining o‘zgarishini bashorat- lashga doir mavzular bilan tanishasiz.

11.