«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi


Mavsum-marosim qo‘shiqlari



Download 434,34 Kb.
bet9/73
Sana12.01.2017
Hajmi434,34 Kb.
#353
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   73
Variantlilik va versiyalilik. Bir asarning syujet va kompozitsiyasida

muhim o‘zgarishlar bilan bir necha nusxalarga

ega bo‘lishi xalq og‘zaki ijodidagi variantlilik xususiyatini

hosil qiladi. Avvalgi mavzularni bayon qi lishda biz og‘zaki

ijod namunasiga ijrochi o‘z dunyoqarashini, ijod usulini,

kasb-kori xususiyatlarini singdirishi haqida ma’lumot

bergan edik. Bir asarni yoshi, yashash sharoiti, kasbi, tabiati,

fe’l-atvori turlicha bo‘lgan odam ijro qilganida, shub-

17

hasiz, ijro etilayotgan asarda muhim, nomuhim o‘zgarishlar



bo‘ladi. Jumladan, bir ijrochi qahramonlik voqealarini

mukammalroq aytadi. Ikkinchi ijrochi ishq-muhabbat, sev -

gi lavhalarni ehtiros bilan ta’sirli qilib aytadi. Shuning

ta’sirida bir asardagi qahramonlik, jasorat-mardlik bilan

bog‘liq qismlar mukammallik kasb etadi. Boshqa ijrochida

esa aynan shu qismlar qisqaradi, ammo ishq-muhabbat

lavhalari atroflicha, tafsilotlar bilan bayon etiladi.

Folklorshunoslar mashhur ≪Alpomish≫ dostonining o‘ttizdan

ortiq variantlari borligini qayd etganlar. Qo‘shimcha

ravishda aytish mumkinki, ba’zan bir ijrochining o‘zi

kayfiyati ning haddan tashqari yaxshiligi yoki o‘ta yomonligi

oqibatida ham yangi variantni vujudga keltirib qo‘yishi

mumkin. ≪Alpomish≫ dostonini Fozil Yo‘ldosh o‘g‘li,

Ergash Jumanbulbul o‘g‘li, Po‘lkan Jonmurod o‘g‘li va

boshqa o‘nlab baxshi-shoirlar ijro etganlar. Har bir ijroda

baxshining bayon usuli, fe’li, hayot tajribasi o‘z izini

qoldirgan. Shuning uchun ≪Alpomish≫ dostoni ning Fozil

Yo‘ldosh o‘g‘li varianti, ≪Alpomish≫ dostonining Ergash

Jumanbulbul o‘g‘li varianti degan tushunchalar vujudga

kelgan.


Yozma adabiyotda ham variant tushunchasi bor, ammo

yozma adabiyotdagi variantlilik juda tor ma’noni anglatadi.

Xususan, agar ≪Alpomish≫, ≪Go‘ ro‘g‘li≫ dostonlarining xalq

orasida yashayotgan o‘nlab variantlari mavjud bo‘lsa,

yozma adabiyotda bir yozuvchi bir asarni bir yoki ikki

nusxadagina yozgani ma’lum. Chunki yakka ijodkorning

o‘zi yozgan asariga muhim o‘zgarishlar kiritib yangi bir

nusxada paydo qilishi imkoniyat jihatdan chegaralangandir.

Shuning uchun adabiyotshunoslikda Said Ahma d -

ning ≪Ufq≫ romani ≪Sharq yulduzi≫ jurnali variantida va

kitob variantida nashrdan chiqqani qayd etilgan yoki

marhum yozuvchi Yoqubjon Yakvalxo‘jayevning ≪Qaytar

dunyo≫ romanining ≪Yoshlik≫ jurnali varianti va kitob varianti

borligi ma’lum.

Ko‘rinib turibdiki, xalq og‘zaki ijodidagi variant lilik

bilan yozma ijoddagi variantlilik ma’no jihatdan farq qilmasa

ham amaliy jihatdan katta farqqa ega.


Download 434,34 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   73




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish