«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati



Download 4,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet214/312
Sana26.06.2021
Hajmi4,78 Mb.
#101651
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   312
Bog'liq
biologiya 11 uzb

Uglerodning aylanishi.
  Uglerod  barcha  organik  birikmalar  hamda 
atmosferadagi  karbonat  angidrid  gazi  tarkibiga  kiruvchi  muhim  biogen 
elementdir.  Fotosintez  jarayoni  uglerodning  anorganik  moddalardan  organik 
moddalarga  tabiiy  holda  o‘tishidir.  Uglerodning  bir  qismi  tirik  ogranizmlar 
tomonidan  nafas  olish  jarayonida  va  mikroorganizmlar  tomonidan  organik 
moddalarni  parchalanishi  natijasida  karbonat  angidrid  shaklida  atmosferaga 
qaytariladi.  Fotosintez  jarayonida  o‘simliklar  o‘zlashtirgan  uglerod  organik 
birikma shaklida hayvonlar tomonidan iste’mol qilinadi. Undan tashqari, korall 
poliplari, molluskalar uglerod birikmalaridan o‘z skeleti va chig‘anoqlarini hosil 
qilishda  foydalanadi.  Bu  organizmlar  nobud  bo‘lgach,  ularning  qoldiqlaridan 
ohaktosh  yotqiziqlari  hosil  bo‘ladi.  Shu  tarzda  uglerod  ma’lum  muddatga 
davriy  aylanishdan  chiqariladi.  Uglerodni  uzoq  muddatga  davriy  aylanishdan 
chetga  chiqishi  ko‘mir,  neft,  torf  kabi  qazilma  boyliklarning  hosil  bo‘lishi 
bilan  ham  bog‘liq.  O‘simliklar,  hayvonlar  va  insonlar  hayotiy  jarayonlarida 
uglerod  qaytadan  davriy  aylanishga  qo‘shiladi  (44-rasm).
Yerning  rivojlanishi  davomida  davriy  aylanishdan  chiqib  qolgan  uglerod   
o‘rni  vulqonlar  otilishi  va  boshqa  tabiiy  jarayonlar  natijasida  atmosferaga 


155
qaytariladigan  uglerod  hisobiga  to‘ldirib  boriladi.  Bugungi  kunga  kelib 
uglerodning  atmosferaga  ajralishi  tabiiy  jarayonlardan  tashqari  antropogen 
omillar natijasida, masalan, uglevodorod yonilg‘ilarining yonishi oqibatida ham 
kuchayib  bormoqda.  Bu  esa  sayyoramizda  uglerod  aylanishi  muvozanatining  
buzilishiga    sabab  bo‘ladi.

Download 4,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   312




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish