Sharof rashidov nomidagi

Mavzu: Kompyuter tuzilishinini strukturasini yaratish.
Mikroprotsessor katta integral sxemalariga asoslangan kompyuterlar inson faoliyatining barcha soxalariga, xatto maishiy xayot bilan bog‘liq jarayonlarga kirib keldi. Masalan: to‘liq avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish dastgoxlari, aloqa vositalari, radio va televidenie, aviatsiya va kosmonavtika, xatto uy ro‘zg‘or anjomlari bo‘lgan xolodilnik, kir yuvish mashinasi, kondinsioner, televizor, video va audio apparatlar, elektr pechlar va boshqalar. Korxona, tashkilotlar va firmalar ofislari uchun birinchi zarur vositaga aylangan kompyuterlar endi xonadonlarimizda oila a’zolarining sevimli xobbisiga aylandi.
Kompyuterlarning - elektron hisoblash mashinalari (EHM) ning turli strukturalari mavjud bo‘lib, ularning sanoat va xalq xo‘jaligining ko‘pgina soxalarida qo‘llanilishiga misollar 1.1 - rasmda keltirilgan.
Kompyuterlardan foydalanuvchilarning aksariyati uchun uning ichki tuzilishi va ishlash prinsiplari «qora quticha» kabi sirli tuyuladi.
Umuman olganda kompyuterlar asosini ikki tuzuvchi: apparat vositalari va dastur ta’minoti tashkil etadi. Apparat vositalari deganda kompyuterda joylashgan bosma platalarga o‘rnatilgan katta integral sxemalar, ularning o‘zaro bog‘lanish sxemalari, kompterning tashqi xotira qurilmalari, displey, klaviatura, audio vositalar, printer, skaner, videokamera, raqamli fotoapparatlar va boshqa bir qator qurilmalarni bog‘lovchi interfeyslar nazarda tutiladi. Dastur ta’minoti esa o‘z ichiga sistema dasturlarini, amaliy dasturlarni, drayver dasturlari va x. k. larni oladi. Kompyuterlar turli ko‘rinishga ega bo‘lishiga qaramay, struktura jixatidan 1.2 - rasmda keltirilgan umumlashtirilgan struktura sxemasiga ega bo‘lib, ular o‘z ichiga barcha EHMlar uchun zarur bo‘lgan asosiy qismlarni oladi.
Zamonaviy kompyuterda konstruktiv jixatdan sistema g‘ilofida barcha asosiy qurilmalar va ularning markaziy protsessor bilan bog‘lovchi vositalar joylashgan. Markaziy protsessorning tezkorligi va ichki xotira qurilmasining xajmi kompyuterning samaradorligini belgilovchi asosiy ko‘rsatkich xisoblanadi. Bu kattaliklar bilan batafsil tanishishga kitobning keyingi qismlari bagishlangan. Xozir esa eng dastlabki ma’lumotlar bo‘lgan - kompyuter ichki kodlari, ularda qo‘llaniladigan asosiy elementlar, bo‘g‘imlar va qurilmalar bilan tanishishni boshlaymiz.